Freelancing jest obecnie popularnym wyborem dla wielu specjalistów, którzy chcą mieć większą kontrolę nad swoją karierą i równowagą między życiem zawodowym a prywatnym. Z kolei firmy coraz częściej zwracają się do freelancerów, szukając specjalistycznych umiejętności i elastycznych rozwiązań, które pomagają zwiększać konkurencyjność.
Popularną metodą współpracy jest zawarcie umowy o dzieło, która jest korzystna zarówno dla freelancera jak i klienta. W umowie o dzieło wykonawca dzieła otrzymuje wynagrodzenie za określony rezultat (umowa rezultatu). Często zakres prac zmienia się w trakcie trwania projektu i wygodniejsza okazuje się stawka godzinowa.
Czy zatem można połączyć umowę o dzieło ze stawką godzinową?
Umowa o dzieło – na czym polega?
Umowa o dzieło to rodzaj umowy, w której wykonawca zobowiązuje się wykonać konkretną pracę i osiągnąć określony rezultat, który nazywamy „dziełem”, na rzecz zamawiającego. Treść umowy powinna bardzo jasno precyzować rezultat pracy – czyli „dzieło”. Podstawą do wypłaty wynagrodzenia jest właśnie wykonane dzieło.
Freelancer i jego klient mogą także skorzystać z przekazania praw autorskich. Dzięki nim klient zyskuje całkowite prawa do eksploatacji dzieła na dowolnym polu i czerpania z tego korzyści majątkowych. Przy przeniesieniu praw autorskich freelancer z kolei korzysta z wyższych kosztów uzyskania przychodu, co obniża jego podatek.
Ponieważ od umowy o dzieło nie odprowadza się składek na ubezpieczenie społeczne, a jedynie zaliczkę na podatek dochodowy, jest to umowa najłatwiejsza do rozliczenia spośród umów cywilnoprawnych i najbardziej korzystna finansowo dla freelancera.
Warto zauważyć, że tej umowy nie dotyczy minimalne wynagrodzenie krajowe. Jej istotą jest bowiem osiągnięty rezultat, a nie czas spędzony na pracy (stawka za godzinę). Nie mają do niej zastosowania także inne ograniczenia, znane z umowy zlecenia lub umów o pracę.
Przedmiot umowy o dzieło
W kontekście połączenia umowy o dzieło i stawki godzinowej ważne jest, aby dobrze zrozumieć, co jest jej przedmiotem. Reguluje to podstawa prawna – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
Zgodnie z przepisami KC przedmiotem umowy o dzieło mogą być wszelkie prace, które prowadzą do stworzenia nowego produktu czy utworu. Ważne jest, aby produkt lub utwór był rezultatem zarówno umiejętności, jak i pracy wykonawcy. Przykłady mogą obejmować różnego rodzaju działania — od wykonania tłumaczenia po zaprojektowanie strony internetowej.
Wykonawca odpowiada za stworzenie dzieła wolnego od wad i udziela na nie rękojmi. Jeśli dzieło nie zostało ukończone w przewidzianym terminie jest to traktowane jako niewykonanie dzieła i pozwala na wypowiedzenie umowy – podobnie jeśli dzieło nie spełnia zapisów zawartych w umowie. Do zakończenia umowy nie jest wymagany protokół odbioru dzieła, choć strony mogą go spisać.
Umowa o dzieło a wycena za czas
Umowa o dzieło jest umową odpłatną. Kwota wynagrodzenia za pracę w umowie o dzieło może być określona poprzez z góry określoną kwotę lub wskazanie kryteriów do jej obliczenia. Mogą to być np. czas realizacji, wkład pracy, koszt materiałów czy kursem waluty.
Jeśli jednak strony nie zdefiniują wysokości wynagrodzenia ani nie wskażą żadnych kryteriów do jego ustalania, przyjmuje się, że miały na uwadze standardowe wynagrodzenie za tego typu pracę. Przyjmuje się, że „zwykłe” wynagrodzenie to takie, które było wcześniej stosowane między stronami w umowach o dzieło lub takie, które jest powszechnie akceptowane w podobnych transakcjach.
Minimalna stawka godzinowa w umowach
Minimalna stawka godzinowa w umowach obowiązuje od 1 stycznia 2017 r. Określa ją Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r.
Od 1 stycznia 2024 r. minimalna stawka godzinowa wynosi 27,70 zł za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczonych usług.
Przepisy dotyczące minimalnej stawki godzinowej mają zastosowanie do osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu. A co wobec tego z umową o dzieło?
Minimalna stawka godzinowa a umowa o dzieło
Umowa o dzieło wyraźnie różni się od tradycyjnej umowy o pracę czy umowy zlecenia, także pod względem ustalania wynagrodzenia.
Na umowie o dzieło wynagrodzenie za realizację określonego projektu nie musi być definiowane jedynie jako stała kwota, ale może bazować na różnych kryteriach, takich jak stawka godzinowa, dniówka czy wynagrodzenie za ilość wykonanych jednostek pracy (wypełnione ankiety, przygotowane grafiki itp.).
Choć w przepisach nie znajdziemy informacji o minimalnym wynagrodzeniu w umowie o dzieło, z pomocą przychodzi orzecznictwo sądowe.
Wynagrodzenie w formie stawki za godzinę pracy nie sprawi, że umowa automatycznie zostanie zakwalifikowana jako umowy zlecenie czy o pracę. To sprawia, że w ramach umowy o dzieło strony mogą kształtować charakter wynagrodzenia nie ograniczając się do określania wynagrodzenia w formie ryczałtu.
Wynagrodzenie na umowie o dzieło nie musi ograniczać się do minimalnej stawki godzinowej. Ważne jest, aby było skorelowane z określonym rezultatem oraz było adekwatne do wkładu pracy.To daje obu stronom możliwość negocjowania umów i adaptowania ich warunków tak, aby uwzględniały specyfikę projektów.
Kiedy nie stosujemy przepisów o minimalnej stawce godzinowej
Przepisy dotyczące minimalnej stawki godzinowej nie mają zastosowania do wszystkich umów zawartych przez freelancera i jego klienta. Do wyjątków należą:
- umowa zawarta między osobami fizycznymi, które nie prowadzą działalności gospodarczej;
- umowy spełniające kryteria określone w art. 734 i art. 750 Kodeksu cywilnego. Przepisy te wyłączają z obowiązku zapewnienia minimalnej stawki godzinowej umowy, w których zleceniobiorca lub świadczeniodawca samodzielnie decyduje o miejscu i czasie realizacji zlecenia lub świadczenia usług i otrzymuje wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne. Kluczowe jest, aby wszystkie te trzy elementy (samodzielność w decydowaniu o czasie i miejscu pracy oraz wynagrodzenie w formie prowizji) występowały jednocześnie;
- W przypadku niektórych umów o świadczenie usług, polegających na osobistej i ciągłej całodobowej opiece nad osobami lub grupą osób.
Podsumowanie
Choć w umowie o dzieło możesz korzystać ze stawki godzinowej, jest to rozwiązanie mniej popularne niż w przypadku umowy zlecenia.
Strony umowy o dzieło mogą uzgodnić formę i kwoty wynagrodzenia na innych zasadach, jak na przykład stawka godzinowa, o ile finalny efekt pracy będzie jasno określony i mierzalny. Umowę o dzieło z wynagrodzeniem w formie stawki godzinowej można więc zawrzeć, jeśli całość wynagrodzenia jest uzależniona od wytworzenia konkretnego dzieła (rezultatu) w określonym czasie.
Nawet jeśli strony umówią się co do stawki godzinowej, nie oznacza to, że umowa o dzieło automatycznie przekształca się w umowę o pracę czy umowę zlecenia. Istotne jest, aby zachować charakter prawny, jaki ma umowa o dzieło.
