Nasze badania od lat potwierdzają, że z usług freelancerów najczęściej korzystają małe i średnie przedsiębiorstwa oraz mikrofirmy. Czy nasze nowe doświadczenia z pracą zdalną sprawią, że na outsourcing usług zdecydują się również większe firmy?
W tym roku zdecydowaliśmy się przyjrzeć się uważniej polskim wolnym strzelcom, ich metodom pracy oraz tendencjom na rynku pracy zdalnej. W jakich branżach najłatwiej znaleźć wsparcie freelancerów i jakie kompetencje są wśród nich najbardziej popularne?
Kim jest polski freelancer w 2020?
Freelancerzy w Polsce pod względem płci dzielą się niemal równo. W badaniu Useme wzięło udział 51,8% kobiet oraz 48,2% mężczyzn.
Prawie połowa (47,9%) freelancerów znajduje się w przedziale wiekowym 25-34 lat. Wyraźnie obecne są również grupy osób wchodzących na rynek pracy (21,8% freelancerów jest w wieku od 18 do 24 lat) oraz oraz osób o większym stażu pracy (21,4% badanych mieściło się w przedziale wiekowym 35-44 lat).
Realizacją prac na zlecenie zajmuje się 6,1% osób w przedziale wiekowym 45-54 lat oraz niecałe 2% osób w wieku od 55 do 64 lat. Zleceń podejmują się także osoby niepełnoletnie: wśród ankietowanych w Useme znalazł się niecały 1% freelancerów przed 18 rokiem życia.
Badani freelancerzy na ogół żyją w miastach powyżej 500 tysięcy mieszkańców (35,1%) oraz miastach liczących między 100 a 500 tysięcy mieszkańców (21,8%). Na kolejnych miejscach znajdują się miasta do 100 tysięcy mieszkańców (17,4% badanych), wsie (14,1% badanych) oraz miasta do 20 tysięcy mieszkańców (8,6% respondentów). Pozostali badani jako miejsce zamieszkania wskazali zagranicę.
Czym zajmują się polscy freelancerzy?
Zdecydowanie najpopularniejszą branżą jest wśród freelancerów copywriting i social media – zlecenia z tej dziedziny realizuje 27,9% ankietowanych. Kolejne miejsca zajmują grafika komputerowa, w tym również grafika 3D, którą zajmuje się 17,8% freelancerów oraz web design, rozumiany jako tworzenie stron www i sklepów online (12,3%).
Mniejszą popularnością wśród freelancerów cieszą się fotografia, wideo i animacja (dokładnie 9% odpowiedzi), programowanie i IT (8,1%) oraz tłumaczenia (również 8.1%). 7,2% ankietowanych realizuje zlecenia w kategoriach niewymienionych w zestawieniu.
Znakomita większość freelancerów realizuje zlecenia jako osoby fizyczne (75,35 odpowiedzi). Zaledwie jedna piąta badanych (20,4%) prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Wśród deklarowanych statusów prawnych pojawiły się także inne formy (3,1%) oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (1,3%).
Freelancer na etacie?
Nasze badanie wskazuje, że popularny na zachodzie obraz freelancera jako osoby, która całkowicie rezygnuje z etatu, nie do końca znajduje swoje odzwierciedlenie w polskich realiach. Freelancerzy przebadani w ramach ankiety Useme dzielą się po równo między tych, którzy utrzymują się tylko z realizacji zleceń (49,5%) oraz tych, którzy łączą freelancing z pracą na etacie (50,5%).
1/4 freelancerów, którzy byli wcześniej zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lub zlecenia, zrezygnowało z niej w 2019 roku lub w pierwszym kwartale roku 2020 (25,7%). Praca na etacie nie musi się więc wykluczać realizacji zleceń dla innych klientów – tylko 14% ankietowanych deklaruje, że w tym roku zrezygnuje ze stałego zatrudnienia, aby skupić się na karierze freelancera.
Ile pracują polscy freelancerzy?
Freelancing wywołuje u niektórych skojarzenia z czterogodzinnym dniem pracy w cieniu palmy na złotym piasku egzotycznej plaży – albo przynajmniej w zaciszu własnego domu. Na ile ten obraz odpowiada polskiej rzeczywistości?
Przede wszystkim trudno wskazać jeden „model czasowy” pracy freelancerów. 43,1% ankietowanych zadeklarowało, że na realizację zleceń poświęca mniej niż 4 godziny w ciągu dnia. 25,7% ankietowanych na realizacji zleceń spędza od 4-6 godzin, kolejne 15,6% potrzebuje na nie do 8 godzin.
Freelancerzy stosunkowo rzadko pracują dłużej niż „etatowcy”: 10,5% zadeklarowało, że spędza na pracy do 10 godzin, a tylko 5% pracuje jeszcze dłużej.
Co ciekawe, etat lub jego brak w niewielkim stopniu wpływają na to, ile czasu freelancerzy poświęcają na realizację zleceń. Istnieje natomiast mocny związek pomiędzy liczbą i typem realizowanych prac, a ilością czasu, jaki zabiera ich wykonanie.
Prawdą jest z kolei to, że freelancerzy chętnie korzystają z elastycznych godzin pracy. Stałych i raczej stałych godzin pracy trzyma się tylko 1/3 ankietowanych (odpowiednio 6,1% i 28%). W zmiennych i raczej zmiennych godzinach pracuje odpowiednio 37,4% oraz 28,5% freelancerów.
Prawdą jest także to, że freelancerzy najczęściej decydują się na pracę z domu: takiej odpowiedzi udzieliło aż 91,8% ankietowanych. 3,1% freelancerów korzysta z własnych biur, a tylko 0,8% wynajmuje biurka w przestrzeniach coworkingowych. Freelancerzy pracują również u klientów (2%) i w innych miejscach, takich jak kawiarnie czy biblioteki (2,20%). Wartości te niewiele zmieniły się na przestrzeni ostatnich trzech lat.
Urlop polskiego freelancera
A co z marzeniami o odpoczynku pod palmami? W 2020 roku spadła liczba freelancerów, którzy decydowali się na urlop dłuższy niż dwa tygodnie – obecnie wynosi ona 28,3%. Zwiększyła się z kolei liczba freelancerów odpoczywających na dwutygodniowych wakacjach – obecnie taką odpowiedź wybrało 48,8% w porównaniu do wartości oscylujących wokół 35% w latach poprzednich.
Z urlopów rezygnuje 22,9% freelancerów, którzy nie wyjeżdżają nigdzie lub ograniczają się tylko do weekendowych wypadów za miasto.
Dla kogo pracuje polski freelancer?
Freelancerzy zdobywają zlecenia na różne sposoby – badani w naszej ankiecie nie ograniczają się do jednego źródła zleceń. Pytanie o sposoby zdobywania zleceń dopuszczało odpowiedzi wielokrotnego wyboru. Jako najpopularniejsze formy freelancerzy wskazali swoich stałych klientów (64,9%), polecenia i rekomendacje (58,7%) oraz polskie portale ogłoszeniowe (50,9%).
Do mniej licznej grupy klienci zgłaszają się sami – taką formę wskazało 38,2% ankietowanych. Podobna liczba freelancerów jako źródło nowych zleceń wskazała portale społecznościowe (36,3%). Nieliczni korzystają również z zagranicznych portali ogłoszeniowych (9,5%) i decydują się na reklamę (8,5%).
Do klientów freelancerów należą przede wszystkim mikroprzedsiębiorstwa (44,3%), małe i średnie firmy (33,4%) i osoby fizyczne (15,4%). Z ich usług najrzadziej korzystają duże firmy (6,9%).
Ile zleceń wykonuje w ciągu miesiąca polski freelancer? Wiele zależy tu od stażu.
Freelancerzy obecni na rynku rok lub mniej najczęściej mają 1-3 zlecenia w miesiącu (41,5% odpowiedzi) i wartość ta systematycznie spada wraz ze stażem. Wśród freelancerów realizujących zlecenia dłużej niż dekadę, odsetek osób ograniczających się do 1-3 zleceń w miesiącu zamyka się w 25,7%. I odwrotnie: ilość freelancerów, którzy realizują powyżej 10 zleceń w miesiącu zmienia się z 9,2% wśród grupy o rocznym stażu na rynku pracy zdalnej do 24,8% wśród grupy z dziesięcioletnim stażem.
Co ciekawe, praca na etacie nie wpływa znacząco na różnice w ilości zleceń wykonywanych w miesiącu. Freelancerzy, którzy nie zrezygnowali z etatu, mają nieco większą reprezentację w grupie realizującej od 1 do 3 zleceń w miesiącu (38% do 28% wśród freelancerów bez etatu) lub raz na kilka miesięcy (11,4% i 8,4%). W pozostałych przedziałach (3-5 zleceń, 5-10 zleceń, powyżej 10 zleceń, długoterminowe) różnica wynosi do 5 punktów procentowych na korzyść freelancerów bez etatu.
Zarobki polskich freelancerów
Badania Useme z ostatnich trzech lat pokazują wzrost wynagrodzeń wśród freelancerów. Grupa freelancerów zarabiająca poniżej 1000 zł miesięcznie zmalała z 41,6% w 2018 i 42,3% w 2019 do 37,7% w bieżącym roku. Podoba tendencja daje się zauważyć w grupie, która osiąga dochodu do 2000 zł (23% w 2018 roku, 21,9% w 2019 roku i 20,4% w 2020 roku).
Nieznacznie zwiększyła się liczebność grupy freelancerów osiągającej przychodu do 3000 zł – z 14,4% w 2018 roku i 14,1% w 2019 roku do 14,8% w 2020 roku.
Największe różnice zaszły w liczbie osób osiągających wyższe dochody. Grupa zarabiająca do 5000 zł zwiększyła się do 14,9% (w porównaniu do 13% w 2018 i 12,9% w 2019), z kolei freelancerów zarabiających powyżej tego progu jest już 12,2% (w porównaniu do 8,1% i 8,8% w ostatnich dwóch latach).
Jak łatwo się domyślić, największe dochody notują przedstawiciele branży IT i programowania. Zaraz po nich plasują się webmasterzy oraz specjaliści SEO i SEM. Za nimi są z kolei graficy komputerowi, twórcy video i animacji wraz z fotografami oraz tłumacze. Najmniej dochodowymi branżami są copywriting i wirtualna asystentura.
Jednym z mitów pracy zdalnej jest to, że freelancerzy doświadczają trudności z płatnościami od klientów – nasze badanie pokazuje, że sytuacja wolnych strzelców pod tym względem nie jest zła. 47% freelancerów w ogóle nie ma doświadczeń z opóźnieniami w płatnościach, a 34,9% doświadcza ich rzadko. Bardzo często lub zawsze spotyka się z nimi odpowiednio 1,8% i 4,3% freelancerów.
Freelancerzy rzadko korzystają też z zaliczek przed rozpoczęciem pracy – 58,9% nie prosi o nią nigdy, a kolejne 13,5% robi to rzadko. Tak wysoki odsetek może wiązać się z tym, że freelancerzy korzystają z transakcji chronionej w Useme jako formy zabezpieczenia.
Polski freelancer 2020 – podsumowanie badania
Tegoroczne badanie rynku zdalnych usług cyfrowych przeprowadzone przez Useme dało nam okazję do porównania, jak zmieniła się sytuacja freelancerów na przestrzeni ostatnich lat.
Niewiele zmienia się struktura demograficzna w grupie freelancerów: na pracę zdalną decydują się wciąż głównie młodzi ludzie (young adults) z dużych i średnich miast Polski. Najpopularniejszą branżą wciąż pozostaje copywriting – może mieć to związek z tym, że „próg wejścia” w tej branży jest stosunkowo łatwy do osiągnięcia, a nauka zawodu odbywa się głównie dzięki praktyce. Łatwiej jest także pogodzić relatywnie szybsze w realizacji usługi copywriterskie z pracą etatową.
Przeciętny freelancer to 32-letnia kobieta, mieszka w jednym z największych miast w Polsce (powyżej 500 tysięcy mieszkańców) i zajmuje się copywritingiem. Od 1 do 2 lat wykonuje dodatkowe zlecenia, które łączy ze stałą pracą. Na freelansie dorabia do 1000 zł miesięcznie. Jej klientami są najczęściej mikroprzedsiębiorstwa, zatrudniające do 10 pracowników. Raczej nie współpracuje z firmami zagranicznymi. Na projekty freelancerskie poświęca maksymalnie 4 godziny dziennie, a w miesiącu realizuje 1-3 zlecenia.
Rośnie średnie wynagrodzenie freelancerów. W ciągu ostatnich trzech lat grupa freelancerów zarabiająca na realizacji zleceń poniżej tysiąca złotych netto w miesiącu zmalała o 5 punktów procentowych, z kolei grupa najlepiej zarabiających (powyżej 5 tysięcy miesięcznie) zwiększyła się o 4 punkty procentowe.
Co jeszcze zmieniło się w ciągu ostatnich trzech lat wśród freelancerów? Z naszej ankiety wynika, że wolni strzelcy… mniej odpoczywają. Po raz pierwszy ubyło freelancerów, którzy pozwalają sobie na urlopy dłuższe niż dwutygodniowe.
Badanie rynku freelancerów w Polsce zostało zrealizowane z wykorzystaniem metody CAWI (Computer Assisted Web Interview) – standaryzowanego kwestionariusza ankietowego dystrybuowanego i wypełnianego drogą elektroniczną, na przełomie maja i czerwca 2020 roku na dobranej losowo grupie 1076 respondentów.
