Freelancing a umowa o pracę — jak połączyć zlecenia z etatem

Freelancing to dobra alternatywa dla pracy na etacie, ale może też ją uzupełniać. Badanie Useme wskazuje, że freelancerów w Polsce nie ogranicza zatrudnienie: część realizuje zlecenia dla klientów łącząc freelancing i etat, część decyduje się porzucić etat i przejść na swoje.

O czym musisz pamiętać, zanim zaczniesz rozliczać pierwszych klientów?

Umowa o pracę i freelancing — czym się różnią?

Może Ci się wydawać, że umowa o pracę i freelancing to dwa przeciwne bieguny rynku. Różni je niemal wszystko – od poziomu samodzielności aż do sposobu obliczania stawek. Aby odpowiedzieć na pytanie, jak je połączyć, przyjrzyjmy się najpierw najważniejszym różnicom.

Umowa o pracę — co musisz wiedzieć?

Umowa o pracę to najczęściej wybierana forma zatrudnienia pracownika, która zapewnia stabilność i ubezpieczenia społeczne. Zawarcie umowy oznacza nawiązanie stosunku pracy, w ramach którego jako pracownik pełnisz obowiązki w określonym miejscu wykonywania pracy, w ustalonym wymiarze czasu pracy i na rzecz pracodawcy.

Jako strony umowy Ty i Twój pracodawca zobowiązujecie się do przestrzegania jej warunków – pracownik do wykonywania określonego rodzaju pracy i zadań, a pracodawca do wypłaty wynagrodzenia oraz zapewnienia świadczeń, takich jak ubezpieczenie zdrowotne i społeczne.

Umowa o pracę daje również prawo do płatnego urlopu i ochrony w razie choroby. W przypadku sporów dotyczących warunków zatrudnienia lub rozwiązania umowy, jako pracownik możesz dochodzić swoich praw przed sądem pracy.

Freelancing — większa swoboda, większa odpowiedzialność

Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę to szereg zobowiązań po Twojej stronie względem pracodawcy, ale również większe zabezpieczenie w przypadku np. problemów zdrowotnych.

Freelancing to większa swoboda, ale też większa odpowiedzialność. Freelancer sam ustala stawkę za projekty, ale też samodzielnie decyduje o formie ubezpieczenia i oszczędzania. Sytuacja wolnych strzelców wymaga od nich większej dbałości o finanse: tworzenia poduszek finansowych, dbania o oszczędności emerytalne i korzystanie z dodatkowych ubezpieczeń.

Freelancing wpływa też na wysokość Twojego wynagrodzenia. Jeśli zdecydujesz się prowadzić swoją firmę, możesz zarobić więcej: masz do wyboru różne sposoby opodatkowania, a Twoje składki społeczne są obliczane od najniższej płacy krajowej. Ta oszczędność ma jednak swoje konsekwencje w postaci niższych świadczeń w przyszłości.

Jak połączyć etat i freelancing?

Nie musisz rezygnować ze stabilności, jaką masz w ramach umowy o pracę, żeby rozwijać się jako wolny strzelec. Dobrym połączeniem jest zatrudnienie na podstawie umowy o pracę i dodatkowych zleceń, na które zawiążesz umowę zlecenia lub o dzieło.

To świetny sposób na zdobywanie pierwszych klientów, budowanie doświadczenia i zwiększanie dochodów, bez konieczności rezygnacji z bezpieczeństwa. Wiele firm nie ma nic przeciwko takiej aktywności, o ile nie konkurujesz z pracodawcą i wywiązujesz się ze swoich obowiązków. Dzięki temu możesz stopniowo rozwijać swoją działalność na własnych warunkach i w dogodnym tempie.

Przyjrzyjmy się, jak połączyć etat i freelancing w praktyce.

1. Czy możesz pracować jako freelancer?

Zanim zaczniesz rozglądać się za zleceniami, upewnij się, czy w ogóle możesz je realizować. Niektóre firmy, głównie w branży IT i nowych technologii, zawierają z pracownikami tzw. umowy poufności (non-disclosure agreement, NDA).

Umowa NDA zwykle kojarzy się z przekazywaniem informacji lub przebiegiem procesów w firmie, ale w niektórych przypadkach może dotyczyć również wykorzystania opracowanych rozwiązań w innych projektach.
Drugim przykładem umowy, jaka może Cię ograniczać, jest umowa o zakazie konkurencji. Ogranicza ona możliwość podjęcia zleceń przy projektach podobnych do tych, które realizujesz dla pracodawcy.

Zanim rozpoczniesz poszukiwanie dodatkowych okazji, aby wykorzystać swoje doświadczenie, upewnij się, że nie złamiesz przy tym kontraktu.

2. Czy możesz używać sprzętu biurowego?

Czy możesz wykorzystać służbowego laptopa do pisania tekstów, bo jest wygodniejszy niż komputer stacjonarny u ciebie w domu? Albo czy możesz w tym samym celu wykorzystać profesjonalny program graficzny, za który płaci twój szef?

Dokumenty prawne nie dają na te pytania jednoznacznej odpowiedzi. Dotychczasowe orzecznictwo wskazuje, że możliwe jest incydentalne korzystanie ze służbowego sprzętu w celach prywatnych, o ile nie działasz przy tym na szkodę firmy. Wiele zależy zatem od twoich ustaleń z pracodawcą.

3. Co umieścić w portfolio? Autorstwo i prawa autorskie

Dobre CV to baza do portfolio, ale zanim je stworzysz, sprawdź, jakie prace zrealizowane na etacie możesz pokazać. Zwróć uwagę zwłaszcza na kwestię autorstwa: większe zadania to zwykle owoc zaangażowania zespołu specjalistów. Nie ma nic bardziej nieprofesjonalnego, niż przypisanie sobie całości zasług, podczas gdy w rzeczywistości odpowiadasz tylko za wycinek całości.

Jeśli w portfolio nie możesz wykorzystać prac zrealizowanych w ramach etatu, przygotuj autorski materiał z myślą o swojej „teczce”. Potraktuj to zadanie jako inwestycję w narzędzie, które przyciągnie do ciebie klientów.

4. Gdzie szukać zleceniodawców? Reklama usług wśród klientów firmy

Jeśli chcesz wykonywać zlecenia w tej samej branży, w której pracujesz na etacie, naturalną „bazą” twoich klientów będą… klienci twojej firmy. Uważaj: zgodnie z kodeksem pracy twoim głównym pracowniczym obowiązkiem jest dbałość o dobro zakładu pracy, w tym również niedziałanie na jego szkodę.
Nieuczciwa konkurencja, która w tym wypadku polega na przejmowaniu klientów, może mieć poważne konsekwencje dyscyplinarne.

Jak wykorzystać kontakty biznesowe tak, aby nie działać przy tym na szkodę pracodawcy? Poproś kontrahentów, z którymi masz bezpośredni kontakt, o potwierdzenie twoich kompetencji na LinkedInie lub innym portalu dla profesjonalistów.

Takie rozwiązanie daje ci cenne rekomendacje i przyczynia się do budowy zaufania u przyszłych zleceniodawców. Wzajemne powiązania i networking pozwolą ci zdobywać nowych klientów, ale bez narażania się na nieprzyjemności.

5. Jak się rozliczać? Umowy i faktury z umową o pracę

Twoi nowi klienci nie zawsze będą mogli lub chcieli zatrudnić cię na osobną umowę cywilnoprawną – w środowisku freelancerów popularną formą rozliczenia zleceń jest faktura VAT.

Dzięki Useme możesz wystawić fakturę bez konieczności zakładania do tego własnej firmy. Jeśli jesteś zatrudniony w oparciu o umowę o pracę lub umowę zlecenia z wynagrodzeniem równym lub wyższym niż minimalna płaca krajowa, w Useme rozliczysz bez ograniczeń wszystkie projekty, jakie wykonujesz na freelancingu.

W takiej sytuacji możesz wystawić przez Useme fakturę za każdą pracę, jaką wykonasz jako freelancer. Tym samym rozszerza się zakres prac, jakie możesz wykonać w oparciu o umowy cywilnoprawne (umowa o dzieło, umowa zlecenia).

Kiedy przejść z etatu na freelancing?

Połączenie freelancingu z etatem to ciekawa opcja dla tych przedstawicieli zawodów kreatywnych, którzy szukają nowych wyzwań i szans na rozwój zawodowy, na jaki nie zawsze mają miejsce wypełniając tylko obowiązki zawodowe. Połączenie to daje szansę również tym pracownikom, których hobby diametralnie odbiega od obowiązków zawodowych. Realizacja zleceń z dziedziny, jaką zajmujesz się dla własnej przyjemności, to okazja nie tylko na dodatkowy dochód, ale również na… większą satysfakcję z rozwijania pasji i zainteresowań.

Kiedy spróbować freelancingu?

• Kiedy masz dużą wiedzę jako specjalista, a obecne zatrudnienie i rodzaj umowy pozostawia Ci czas i możliwości na dodatkowe projekty
• Kiedy chcesz wykorzystać umiejętności, których nie wykorzystujesz na co dzień
• Kiedy obecne stanowisko nie daje Ci możliwości rozwoju w dziedzinach, które Cię interesują
• Kiedy na freelansie finalnie za projekt zarobisz więcej niż za godzinę pracy
• Kiedy możesz liczyć na stałą liczbę zleceń w miesiącu
• Kiedy chcesz całkowicie zmienić branżę

Aby zostać freelancerem, nie musisz od razu rezygnować z umowy o pracę – na początkowym etapie rozwijania swojego biznesu stały dochód i ubezpieczenia, które daje zatrudnienie na etacie, mogą być bardzo wygodne!

Freelancing na pełen etat: jak się przygotować?

Zanim zaczniesz działać jako wolny strzelec:

• przygotuj oszczędności na pierwsze miesiące
• zbuduj bazę klientów, z którymi już współpracowałeś i którzy mogą Cię polecać lub korzystać z Twoich usług
• poproś o rekomendacje i polecenia
• przygotuj konta i profile w portalach dla freelancerów
• stwórz portfolio i sprawdź, jak pisać dobre oferty

Następnie wybierz sposób rozliczenia. Do Twojej dyspozycji są:

• umowy cywilnoprawne: o dzieło i zlecenia (rodzaj umowy zależy od charakteru projektu, jaki wykonujesz)
• Useme jako alternatywa dla własnej działalności gospodarczej
• jednoosobowa działalność gospodarcza lub inny typ firmy

Freelancing zamiast etatu: rozliczenia i ubezpieczenie społeczne

Wiesz już, że aby realizować się jako freelancer, nie musisz składać wypowiedzenia. A jeśli masz już stałą bazę klientów i chcesz przejść na samodzielność?

Kiedy rezygnujesz z umowy o pracę, stajesz się odpowiedzialny za swoje ubezpieczenie społeczne. Paradoksalnie oznacza to większą swobodę: możesz samodzielnie wybrać, w jaki sposób chcesz oszczędzać na emeryturę lub czy chcesz dalej korzystać z ubezpieczenia w ZUS. Sprawdź też, jakie masz możliwości, jeśli chodzi o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne.

Nie musisz także zakładać działalności gospodarczej, bo nie jest ona wymagana do realizacji zleceń. Na początkowym etapie działalność oznacza głównie dodatkowe koszty prowadzenia firmy, na które niekoniecznie chcesz przeznaczać środki.

Własna działalność gospodarcza ma dobre i złe strony. Chociaż początkujący przedsiębiorcy mają niższe składki ZUS, z czasem rosną – nawet do 1500 zł w miesiącu.

Prowadzenie własnej działalności gospodarczej to możliwość opodatkowania według różnych stawek, często korzystniejszych w kontekście Twoich zarobków. Oprócz podatku na zasadach ogólnych możesz wybierać wybierać między ryczałtem a podatkiem liniowym. Ryczałt jest korzystny dla tych specjalistów, którzy rzadko korzystają z zakupów „na firmę”, z kolei opodatkowanie liniowe jest opłacalne dla tych, którzy przekroczyli drugi próg podatkowy.

Z działalnością gospodarczą wiąże się jeszcze jeden plus: możliwość odliczania od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodu. Polega na tym, że od zarobionych sum odejmujesz najpierw wszystkie firmowe wydatki, takie jak potrzebny sprzęt czy programy, a dopiero od uzyskanej wartości obliczasz podatek. Pamiętaj, że z tego rozwiązania nie skorzystasz na ryczałcie.

Praca na etacie a prowadzenie działalności gospodarczej

Pracownik zatrudniony na etacie może jednocześnie prowadzić firmę i połączyć pracę wolnego strzelca ze świadczeniem usług na rzecz obecnego pracodawcy. Choć taka sytuacja należy do rzadkości, są wśród pracowników etatowych osoby, które łączą ją z prowadzeniem własnej firmy – np. rękodzielnicy. W takim wypadku nie możesz wykonywać na umowach cywilnoprawnych tych usług, które masz wpisane w PKD firmy.

Czy opłaca się mieć umowę o pracę i działalność gospodarczą?

Mając umowę o pracę i jednoosobową działalność gospodarczą, nie skorzystasz z podatku liniowego, a niekiedy również z preferencyjnych składek ZUS.

Freelancerzy, którzy zdecydowali się na takie rozwiązanie, będą musieli opłacać obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, ale to pracodawca będzie ich pierwszym płatnikiem składek ubezpieczeniowych – a to oznacza pewne oszczędności na ZUS.

Zanim podejmiesz decyzję o tym, żeby jako freelancer połączyć umowę o pracę z działalnością gospodarczą, porozmawiaj ze swoim pracodawcą. Taka zmiana w Twojej sytuacji może oznaczać również konieczność zawarcia nowej umowy.

Czy freelancer musi mieć swoją firmę?

Własna firma to również stałe koszty – a te nie zawsze mieszczą się w budżecie freelancera.

Jak każdy, przedsiębiorca obowiązkowo opłaca podatek dochodowy, ale ma też obowiązek opłacania składek ZUS. Oprócz nich jest jest jeszcze składka zdrowotna. Obliczając koszty utrzymania własnego biznesu, warto też pamiętać, że składka zdrowotna będzie rosła wraz z Twoimi przychodami. Kolejny koszt na Twojej liście to księgowość.
Łatwo zrozumieć, dlaczego specjalistów przed pracą na własną rękę powstrzymuje właśnie prowadzenie własnej firmy.

Tymczasem wśród freelancerów działalność gospodarcza nie jest wymagana! Istnieją rozwiązania, dzięki którym zrealizujesz usługi dla zleceniodawców bez rejestrowania firmy.

Alternatywą dla działalności gospodarczej jest portal Useme, gdzie legalnie wystawisz fakturę VAT. Jako freelancer zawierasz z Useme umowę o dzieło na zlecony projekt, a Useme w Twoim imieniu wystawia fakturę i przesyła bezpośrednio do zleceniodawcy. Taka forma rozliczenia jest wygodna, ale i bezpieczna, bo Useme dba o formalności i podatki. Wynagrodzenie odbierasz już w kwocie netto, w ciągu 24h od zakończenia umowy.

Ile może zarobić freelancer?

Freelancing nie musi być zajęciem „na cały etat” i twoim jednym źródłem utrzymania, nie musisz także rezygnować ze stałej pracy, aby realizować się zawodowo jako wolny strzelec. Badania przeprowadzone przez Useme wskazuje, że prawie połowa freelancerów z powodzeniem łączy realizację zleceń ze stałym zatrudnieniem.

Zarobki freelancera będą w dużej mierze uzależnione od rodzaju wykonywanej pracy i doświadczenia, bo sam ustalasz swoje stawki i negocjujesz z klientami. Według innego badania Useme, dobrzy specjaliści mogą liczyć na przychód w granicach 7-10 tys. zł miesięcznie.

Założenie działalności gospodarczej ani złożenie wypowiedzenia nie są warunkiem koniecznym, aby zacząć pracę freelancera: szukać zleceń i realizować projekty. Z tej formy współpracy mogą skorzystać zarówno osoby pracujące na etacie, jak i specjaliści, którzy z niego zrezygnowali.

Praca na etacie i freelancing – podsumowanie

Spodobało ci się pracowanie w domowym zaciszu i oswajasz się z myślą o przejściu w całości na freelancing? Możesz połączyć obie te możliwości zarabiania, freelancing i umowę o pracę.

Zanim podejmiesz pierwsze zlecenia dla kogoś innego niż twój pracodawca, upewnij się, czy zezwala ci na to kontrakt lub podpisana umowa. Uzgodnij też z pracodawcą, czy możesz wykorzystać sprzęt biurowy lub narzędzia elektroniczne do wykonania dodatkowych zadań dla innego zleceniodawcy.

Kolejny krok to zbudowanie bazy stałych klientów – staraj się nie wykorzystywać tych, którzy aktualnie korzystają z usług firmy, w której pracujesz. Wystrzegaj się nieuczciwej konkurencji – zamiast niej postaw na networking i profesjonalnie przygotowane portfolio. Będzie twoją wizytówką i narzędziem do pozyskiwania nowych projektów, dlatego zadbaj, aby prezentowało twoje prace. Jeśli nie możesz przedstawić w nim projektów wykonanych na etacie, przygotuj próbki, które zaprezentują twoje umiejętności.

Na koniec zadbaj o rozliczenia. Nie musisz rezygnować z ofert współpracy, które wymagają wystawienia faktury – jako osoba fizyczna możesz wystawisz ją za pomocą Useme.