Faktury, zlecenia, klienci: o tym myślisz na B2B – a emerytura i zabezpieczenie na przyszłość? Chociaż każdy przedsiębiorca opłaca podatek dochodowy oraz szereg składek na ubezpieczenia społeczne, ale nie każdy widzi w nich inwestycję na przyszłość. Tymczasem freelancerzy często myślą, że jedyną formą legalnego działania jest własna działalność, a emerytura to dalsza przyszłość, nad którą nie warto łamać sobie głowy.
Sprawdzamy, czy opłaca się zakładać firmę, aby uzyskać świadczenie emerytalne z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i na jakich zasadach działa emerytura przedsiębiorcy. Dowiesz się, na jakiej podstawie oblicza się wysokość emerytury z działalności gospodarczej i jakiej wysokości emerytury może spodziewać się dobrze prosperujący przedsiębiorca po 10, 15 czy 20 latach pracy na swoim. Na co możesz liczyć po latach opłacania składki emerytalnej?
Samozatrudnienie a emerytura
Freelancer, który decyduje się założyć własną firmę, nie tylko opłaca podatek dochodowy. Zakładając jednoosobową działalność gospodarczą stajesz się swoim własnym pracodawcą. Opłacasz więc za siebie ubezpieczenia społeczne i całość składki zdrowotnej. W ten sposób stajesz się samozatrudniony: odpowiadasz za organizację swojej pracy i przyjmujesz rolę płatnika składek na ubezpieczenia społeczne.
Na umowie o pracę lub zlecenia wysokość składki emerytalnej zależy od wysokości Twojego wynagrodzenia. Im więcej zarabiasz, tym większa jest Twoja składka, a tym samym – teoretycznie również Twoja emerytura.
Kiedy prowadzisz działalność gospodarczą, Twoje składki różnią się od składek osoby zatrudnionej na etacie, ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych oblicza je od innej podstawy wymiaru – i nie zawsze jest to wartość Twoich zarobków.
Co to jest podstawa wymiaru składki i jak wpływa na emeryturę przedsiębiorcy?
Podstawa wymiaru składki do ustalona suma, od której oblicza się minimalne składki społeczne. Kiedy prowadzisz działalność gospodarczą, podstawa wymiaru zależy od stażu Twojej firmy i ulg, z jakich korzystasz. Może to być wartość płacy minimalnej, 60% przeciętnego wynagrodzenia za pracę lub osiągane dochody.
Ponieważ wartości minimalnej płacy krajowej są aktualizowane raz lub dwa razy na rok, a średniego wynagrodzenia za pracę w sektorze przedsiębiorstw raz na kwartał, warto sprawdzać podstawy wymiaru składek na stronie ZUS.
Stała jest natomiast procentowa wartość podstawy wymiaru. Składka emerytalna to aż 19,52% podstawy wymiaru. Znacznie niższe są pozostałe składki na ubezpieczenie: rentowe to już tylko 8%, ubezpieczenie wypadkowe wynosi 1,67%, a składka ubezpieczenia chorobowego 2,45%. Składka na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy obowiązuje tylko przedsiębiorców opłacających pełny ZUS i wynosi 2,45%.
Osobno wyliczana jest natomiast składka zdrowotna, której wysokość zależy i od wybranej formy opodatkowania przedsiębiorcy, jak i zmieniającej się podstawy wymiaru lub uzyskiwanych przychodów/dochodów.
Ulga na start a emerytura przedsiębiorcy
Przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia firmy prawodawca zakłada, że przedsiębiorca osiąga przychody zbyt niskie, aby umożliwić inwestycje i jednoczesne opłacanie składek. Kiedy więc rozkręcasz firmę, podlegasz tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu – to znaczy opłacasz tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Ten okres na B2B nie wlicza się do stażu Twojej emerytury – nie odprowadzasz bowiem składek na ten cel.
Preferencyjny ZUS: B2B a emerytura
Druga ulga dla początkujących firm to tzw. preferencyjny ZUS. Możesz korzystać z niej tylko przez dwa lata. Oprócz obowiązku opłacania składki zdrowotnej masz również obowiązek opłacania składek ubezpieczenia społecznego.
Podstawa wymiaru składki wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia krajowego, a to sprawia, że Twój ZUS jest jest najniższy wśród możliwych opcji. To również oznacza, że Twoja emerytura przedsiębiorcy obliczana jest na podstawie ułamka najniższej płacy krajowej, niezależnie od tego, jaki jest przychód osiągany przez firmę. W newralgicznym okresie prowadzenia początkującej firmy zmniejszenie składki ZUS może być cenną ulgą, ale warto pamiętać, że ta ulga w przyszłości przełoży się na emeryturę przedsiębiorcy.
Mały ZUS plus: własna działalność a emerytura
Kiedy dobiegnie końca okres 24 miesięcy ulgi preferencyjny ZUS, możesz przejść na mały ZUS plus: ulgi dla przedsiębiorców, którzy osiągają niewielkie dochody.
Podstawą wymiaru składki emerytalnej jest Twój średni miesięczny dochód w poprzednim roku kalendarzowym. To jedyna forma oskładkowania, w której Twoje składki emerytalne faktycznie korespondują z wypracowanym dochodem.
Pamiętaj jednak, że aby zakwalifikować się do takiego rozliczenia, Twoje średnie miesięczne zarobki na samozatrudnieniu muszą być wyższe niż 30% minimalnej płacy krajowej, ale nie mogą przekroczyć 60% średniego wynagrodzenia za pracę. W 2024 roku wartości te zamykają się w kwocie 4888 zł uzyskanych z prowadzonej działalności gospodarczej.
Pełne składki ZUS: jednoosobowa działalność gospodarcza a emerytura
Dla firm o odpowiednio długim stażu i wysokich przychodach, podstawa wymiaru składki ubezpieczeniowej to 60% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Niecała 1/5 sumy, którą jako przedsiębiorca wpłacasz do ZUS, odkładana jest na Twoją emeryturę z B2B.
Emerytura przedsiębiorcy: ile wynosi składka emerytalna dla samozatrudnionych w 2024 roku
Każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą opłaca składki na ubezpieczenie społeczne, jednak różnej wysokości.
Jesteś zwolniony ze składki emerytalnej, kiedy korzystasz z ulgi na start. Mały ZUS Plus przewiduje, że co miesiąc opłacasz składkę emerytalną opartą na minimalnym wynagrodzeniu za pracę – w 2024 roku wynosi ona 248,41 zł na miesiąc. Indywidualnie wylicza się natomiast składkę dla przedsiębiorców, którzy korzystają z ulgi Mały ZUS Plus. Aby poznać jej wysokość, skorzystaj ze wzoru:
Twój przychód z poprzedniego roku kalendarzowego : liczba dni prowadzenia działalności (bez okresów zawieszenia, zwolnienia chorobowego, korzystania ze świadczeń społecznych) x 30
Uzyskaną wartość zaokrąglij do dwóch miejsc po przecinku i pomnóż przez 0,5. W ten sposób uzyskasz wysokość składki. Po 5 latach stażu przechodzisz na pełny ZUS – w tej sytuacji opłacasz 916,35 zł składki na emeryturę przedsiębiorcy.
Ulgi dla przedsiębiorców a wysokość emerytury
Niższe składki na ubezpieczenie społeczne w krótkiej perspektywie jest atrakcyjne dla przedsiębiorcy. Minimalizujesz koszty i zarabiasz więcej, możesz więc pozwolić sobie na inwestycje i podnoszenie kwalifikacji. Ulga ma jednak swój koszt – kwota, którą „zaoszczędzasz” na ZUS to te pieniądze, których… nie uzyskasz na emeryturze.
Emerytura a działalność gospodarcza: dlaczego świadczenia dla przedsiębiorców są niskie?
Wysokość emerytury z własnej firmy zależy od dwóch czynników:
- podstawy wymiaru
- okresu aktywności zawodowej
Przedsiębiorca może jednak zadeklarować wyższa podstawę wymiaru składek niż przewidziane ustawą 30% minimalnej płacy lub 60% średniego wynagrodzenia. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę miesięczne koszty ZUS, łatwo zrozumieć, dlaczego samozatrudnieni – mimo takiej możliwości – rzadko podejmują decyzję o dobrowolnym opłacaniu składek od wyższej podstawy wymiaru.
Na opłacanie wyższych składek częściej decydują się przedsiębiorczynie, które planują urodzenie dziecka. Podniesienie kwoty składek ZUS przekłada się bowiem na wyższe świadczenie w ramach zasiłku macierzyńskiego.
Własna działalność a emerytura – kiedy zyskujesz prawo do świadczenia emerytalnego?
Przedsiębiorca uzyskuje prawo do pobierania minimalnej emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego – dla kobiet wynosi on 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Wpływ na prawo do uzyskania choćby najniższej emerytury będzie miał jednak nie staż pracy, ale liczba okresów składkowych. Przypomnijmy, że okresy składkowe dla przedsiębiorcy to te, w których nie korzystasz z ulg w opłacaniu składek, nie masz zawieszonej działalności. Do okresów składkowych nie wliczają się również okresy przepracowane na podstawie umowy o dzieło.
Jeśli bowiem świadczenie wyliczone na podstawie okresu ubezpieczenia jest niższe niż wartość minimalnej emerytury – jej wartość to 1780,96 zł – należy udowodnić, że okres składkowy i nieskładkowy wnosił wymagane minimum 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Jak obliczyć wysokość emerytury z działalności gospodarczej
Aby obliczyć wysokość swojej emerytury z działalności gospodarczej, użyj prostego wzoru.
- dodaj zgromadzone w ZUS składki na emeryturę i kapitał początkowy z uwzględnieniem waloryzacji – sprawdzisz je w PUE ZUS
- uzyskaną kwotę podziel przez prognozowaną długość życia w momencie przejścia na emeryturę.
Tę ostatnią wielkość możesz sprawdzić w tablicach średniego dalszego trwania życia, np. na stronie Gofin. W tabeli obowiązującej do kwietnia 2024 roku przedsiębiorca, który przechodzi na emeryturę w wieku 65 lat, ma przed sobą 218 miesiące życia, czyli ok. 18 lat.
Ile wynosi emerytura z działalności gospodarczej 2024
Jak wspomnieliśmy wyżej, poziom składki emerytalnej ZUS dla samozatrudnionych zależy nie od ich zarobków, ale od podstawy wymiaru lub zadeklarowanej kwoty. Przeliczmy zatem, ile w ciągu roku kosztują przedsiębiorcę jego oszczędności na emeryturę odprowadzane w pełnym wymiarze.
916,35 zł x 12 miesięcy = 10 996,20
7396,80 zł x 25 lat stażu pracy wymaganego do uzyskania emerytury = 274 905 zł
7396,80 zł x 36 lat stażu pracy (średni staż pracy dla mężczyzn źródło) = 395 863,20 zł
Średnia długość życia w Polsce wynosi 75 lat, co oznacza, że emeryturę pobiera średnio 10 lat.
395 863,2 / 10 lat = 39 586,32 zł / 12 miesięcy = 3 298,86 zł
A ile wynosi emerytura z działalności gospodarczej?
Według publikacji GUS o rentach i emeryturach, w 2023 roku średnia miesięczna emerytura przedsiębiorcy w Polsce wynosiła 2355 zł brutto. Ostrożne szacunki wskazują, że w 2024 roku średnia ta wynosi około 2600-2800 zł brutto, co stanowi wzrost między 10% a 19%.
Jak wynika z powyższego wyliczenia, emerytura, jaką można uzyskać wypłacając po osiągnięciu wieku emerytalnego tę samą kwotę, która została wpłacona do ZUS, jest znacząco wyższa niż emerytura z ZUS dla przedsiębiorcy po 35 latach prowadzenia firmy.
Takie wyliczenie każe zastanowić się, na ile zasadne jest odprowadzanie wysokich składek do ZUS zamiast rozwiązań alternatywnych. Jednym z nich jest Useme: platforma dla freelancerów, która stanowi alternatywę dla własnej działalności i umożliwia legalne rozliczenia B2B, ale bez obowiązkowych składek ZUS.
Jak zwiększyć świadczenie emerytalne z działalności gospodarczej?
Może być to:
- gromadzenie własnych środków na Indywidualnym Koncie Emerytalnym
- udział w OFE (wciąż istniejących)
- wykupienie dedykowanej polisy ubezpieczeniowej u sprawdzonego ubezpieczyciela
- inwestycje
Składki muszą opłacać wszyscy przedsiębiorcy, dlatego naturalne jest, że dążą do minimalizowania kosztów, aby zainwestować w rozwój swojego biznesu. W kontekście emerytury takie myślenie sprawdza się tylko w jednym przypadku – kiedy masz szansę z zyskiem sprzedać biznes lub stworzyć firmę na tyle dochodową, aby zapewniła Ci godne życie, kiedy osiągniesz wiek emerytalny. Sprawdźmy więc inne sposoby na to, jak zwiększyć emeryturę prowadząc działalność gospodarczą.
Własna działalność a emerytura: rozdziel konta
Samozatrudnienie nie definiuje prowadzenia odrębnych kont – firmowego i prywatnego. Warto jednak przyswoić sobie ten zwyczaj. Pozwoli Ci on efektywniej zarządzać finansami i kontrolować wydatki.
Emerytura przedsiębiorcy: wypłacaj sobie pensję
Kiedy ulokujesz część środków na koncie finansowym, łatwiej ocenisz, ile tak naprawdę zarabiasz i ustalisz, jaką kwotę możesz odkładać indywidualnie na swoją emeryturę. Tu oprócz wyboru „narzędzia” do oszczędzania ważna będzie również Twoja dyscyplina finansowa i systematyczność. Pomoże Ci ją utrzymać wypłacanie sobie pensji i prowadzenie budżetów – firmowego i domowego.
B2B a emerytura: pracuj dłużej
Przejście na emeryturę nie zawsze oznacza koniec aktywności zawodowej. Dłuższa aktywność, a zatem dłuższe opłacanie składek wraz ze skróconym okresem pobierania świadczenia, zwiększą wyliczoną emeryturę. Każdy kolejny przepracowany rok po osiągnięciu wieku emerytalnego podnosi wysokość świadczenia o 8-10%.
Twoja emerytura a B2B: odkładaj i inwestuj
Warto zadbać o gromadzenie własnych środków na emeryturę już w okresie największej aktywności zawodowej. W tym celu korzystaj z oszczędnościowych kont emerytalnych – są one najłatwiejsze w obsłudze i wymagają od Ciebie najmniejszej uwagi.
Ich wadą jest relatywnie niskie oprocentowanie, dlatego jeśli chcesz uniknąć wpływu inflacji na gromadzone oszczędności, rozważ polisy ubezpieczeniowe lub inwestycje, z których zysk przeznaczysz na zabezpieczenie emerytury.
B2B a emerytura: kto otrzyma minimalne świadczenie?
W obecnym systemie emerytalnym o wysokości świadczenia decyduje kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie ZUS (i ewentualnie OFE/IKZE). W obecnej sytuacji przedsiębiorca pomimo samozatrudnienia nie może korzystać z Pracowniczych Planów kapitałowych.
W momencie osiągnięcia wieku emerytalnego środki zgromadzone na koncie ZUS mogą być za małe do uzyskania kwoty świadczenia minimalnego. Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 17 grudnia 1998 roku jeśli został osiągnięty właściwy staż pracy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), ZUS podniesie emeryturę do wartości minimalnej, niezależnie od zgromadzonych środków.
Prawdopodobnie takie właśnie świadczenie otrzyma większość przedsiębiorców, którzy prowadzą jednoosobowe działalności gospodarcze i odprowadzają składki w minimalnym wymiarze.
Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe w ZUS
Jeśli mimo wszystko uważasz ZUS za gwaranta swojej bezpiecznej przyszłości, możesz zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych bez konieczności posiadania własnej firmy lub pracy na etacie.
Podstawą wymiaru składki będzie minimalna płaca krajowa – od lipca 2024 roku będzie wynosiła 4300 zł. Podstawa wymiaru wynosi 19,52% minimalnego wynagrodzenia w przypadku emerytalnej oraz 8% dla rentowej.
Jako podstawę składki możesz wybrać inną wartość, np. średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw. W analogiczny sposób możesz podpisać umowę na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne.
Jak zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia w ZUS?
Aby zgłosić się do ubezpieczenia, wystarczy złożyć druk ZUS ZUA w placówce Zakładu, odpowiadającej miejscu zamieszkania. Po dopełnieniu formalności należy opłacać składki do 10. dnia następnego miesiąca. Jako potwierdzenie należy złożyć również druk ZUS DRA.
Prognozy emerytalne dla samozatrudnionych
Jak podaje infor.pl w 2059 roku średnia emerytura samozatrudnionych freelancerek wyniesie 1810 złotych, a u panów – 2450 złotych. Przyjęto tu, że samozatrudnieni rejestrują firmę w wieku 25 i utrzymują działalność gospodarczą nieprzerwanie do emerytury – co, jak wiemy, nie zawsze jest łatwe.
Ta wzorcowa sytuacja zakłada, że w momencie przejścia na emeryturę mężczyźni mają 40 lat okresów składkowych, a kobiety odpowiednio – 35 lat.
W przedstawianej prognozie pod uwagę brano ulgi, jakie przysługują przedsiębiorcom, którzy zakładają swoje firmy. W ten sposób podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne przez pierwsze cztery lata wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia, w latach kolejnych już 60%.
Na wartość emerytury mają wpływ okresy, w których samozatrudniony freelancer jest niezdolny do pracy – na przykład w wyniku chorób lub kiedy przebywa na zasiłku opiekuńczym. Chociaż w tym czasie zwolniony jest z opłacania składek ZUS, kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie ubezpieczonego nie rośnie.
Taki sam mechanizm działa, kiedy przedsiębiorca korzysta z zawieszenia działalności. Każdy taki okres nieskładkowy wpływa na wysokość późniejszego świadczenia emerytalnego.
Osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego – i co dalej?
Najważniejsza wiadomość dla przedsiębiorców jest taka, że w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego nie muszą zamykać działalności, aby uzyskać świadczenie.
Przedsiębiorcom opłaca się utrzymać firmę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Od ukończenia 60 roku życia dla przedsiębiorczyń i 65 roku dla przedsiębiorców składki ubezpieczeniowe stają się dobrowolne – odpada więc obowiązek opłacania wysokiego ZUSu.
Emerytura przedsiębiorcy: jakie świadczenie otrzymają samozatrudnieni?
Zakładając firmę bierzemy pod uwagę zarówno jej plusy, takie jak łatwiejsze rozliczenia, jak i minusy – comiesięczne wysokie koszty, które nie muszą przekładać się na lepsze zabezpieczenie w przyszłości.
Składki ZUS, obowiązkowe dla wszystkich przedsiębiorców, są gromadzone w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i – w zamyśle – mają zagwarantować przedsiębiorcom takie świadczenia, jak płatne zwolnienia chorobowe czy emeryturę.
Nie wszyscy właściciele jednoosobowych działalności gospodarczych mogą mieć nadzieję na to, że po kilkudziesięciu latach pracy sprzedadzą firmę z zyskiem, a uzyskane środki szczęśliwie zainwestują. Większość oczekuje raczej, że za wpłaty wartości połowy minimalnej płacy krajowej uzyska godną emeryturę.
Przechodząc na emeryturę przedsiębiorca może przeżyć niemiłe zaskoczenie. Warto jeszcze w okresie aktywności zawodowej zdecydować się na dobrowolne opłacanie ubezpieczeń emerytalnych u ubezpieczyciela prywatnego lub wybrać inne formy oszczędzania, aby miesięczna emerytura brutto była wyższa niż kwoty świadczenia minimalnego – lub skorzystać z alternatywy dla własnej firmy i samodzielnie podjąć decyzję o tym, jak zabezpieczyć swoją przyszłość poza ZUS.
