Masz umowę o pracę, ale zastanawiasz się, jak dorobić? A może masz hobby, które różni się od tego, co robisz na etacie i chcesz zacząć na nim zarabiać? Umowa o pracę ma alternatywy! W dobie usług cyfrowych i pracy zdalnej możesz łączyć specjalizację w kilku branżach i realizować cele zawodowe i jako pracownik, i jako freelancer, łącząc freelancing i etat. Zanim zaczniesz, sprawdź, czy obowiązują Cię ograniczenia w dodatkowej pracy na etacie oraz jak połączyć umowę o pracę z umową zlecenia i umową o dzieło.
Dodatkowa praca na etacie a NDA i zakaz pracy u konkurencji
Zgodnie z przepisami polskiego prawa, Twój pracodawca nie może zabraniać Ci podejmowania dodatkowego zatrudnienia ani w żaden sposób Ci go utrudniać, jeśli nowe obowiązki nie wpływają na jakość Twojej pracy.
Istnieją tylko dwa ograniczenia, o których musisz pamiętać.
Pierwsze z nich to zakaz pracy u konkurencji. Oznacza zwykle, że w trakcie trwania Twojej umowy o pracę nie możesz podejmować równoległego zatrudnienia w firmach działających w tej samej branży, co Twój pracodawca.
Zapis ten ma zapobiegać nieuczciwej konkurencji, dlatego aby uniknąć wątpliwości, porozmawiaj z pracodawcą o tym, że chcesz wykonywać dodatkowe zlecenia w ramach swojej specjalizacji. Warto pamiętać, że niektóre firmy, np. z sektora bankowego, nakładają na pracownika obowiązek uzyskania zgody pracodawcy na podejmowanie dodatkowego zatrudnienia.
Drugie to NDA, czyli umowa o poufności. NDA nie zabrania podejmowania dodatkowej pracy, ale nakłada na Ciebie obowiązek dochowania tajemnicy firmy, jej procesów, opracowanych rozwiązań i informacji gospodarczych.
Jeśli masz umowę NDA, przeczytaj ją i upewnij się, że wykonując zlecenia dla innych firm nie naruszysz jej zapisów. Dotyczy to zwłaszcza kwestii technicznych i know-how.
Czy można łączyć umowę o pracę z umową o dzieło?
Przysługuje Ci więc możliwość pracy w więcej niż jednym miejscu i dla więcej niż jednego pracodawcy, o ile nie łamie to zakazu konkurencji i nie narusza dobrego interesu żadnej ze stron.
Najprostszy sposób, aby zacząć współpracę z nowym klientem, to zawarcie umowy o dzieło. Możesz swobodnie i bez ograniczeń łączyć umowę o dzieło ze swoją umową o pracę.
Umowa o dzieło a umowa o pracę
Przedmiotem umowy o dzieło jest zawsze stworzenie nowego produktu – grafik, kodu, tekstów, zdjęć. Umowa ta jest najłatwiejsza do zawarcia, a jednocześnie dzięki ulgom podatkowym i braku składek daje Ci najwyższą kwotę zarobku na rękę.
Ta kombinacja sprawia, że jest umowa o dzieło jest szczególnie popularna wśród freelancerów. Klienci z kolei doceniają, że umowa o dzieło nie jest obłożona składkami, a tym samym klient nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów poza Twoim wynagrodzeniem.
A co jeśli klient chce Ci zlecić pracę, w której bardziej liczy się Twój czas, wysiłek i staranność niż to, czy stworzysz określone przedmioty? Rozwiązaniem jest umowa zlecenia.
Umowa o dzieło z własnym pracodawcą
Umowę o dzieło można również zawiązać z własnym pracodawcą, pod warunkiem, że nie nosi ona znamion umowy o pracę – jej przedmiot musi być więc inny niż zadania wykonywane przez pracownika w ramach etatu.
Połączenie umowy o pracę i umowy o dzieło u jednego pracodawcy rozlicza się nieco inaczej niż indywidualną umowę o dzieło. Wynagrodzenie z tych dwóch umów sumuje się i razem zgłasza do naliczenia składki ZUS i składki zdrowotnej. Jest to rzadka sytuacja, w której de facto umowa o dzieło jest ozusowana.
Czy można łączyć umowę o pracę z umową zlecenia?
W przeciwieństwie do umowy o dzieło umowa zlecenia zakłada, że ważniejszy jest czas poświęcony na zadanie, gotowość do pracy i staranność działania. Wynagrodzenie przysługuje Ci nawet wtedy, gdy w wyniku Twojej pracy nie powstaje żaden nowy produkt.
Na umowę zlecenia rozliczysz zatem takie prace, jak moderacja strony www, administracja sklepu online, obsługa zamówień lub obsługa klientów.
Umowę zlecenia możesz swobodnie łączyć z zatrudnieniem na etacie, jednak warto pamiętać o kilku istotnych różnicach.
Umowa zlecenia a umowa o pracę
Przede wszystkim na umowie zlecenia nie łączy Cię z klientem stosunek pracy. Klient nie może więc wymagać od Ciebie pracy w określonym miejscu i czasie, pod nadzorem. Umowa zlecenia daje więc znacznie większą swobodę wyboru czasu i miejsca wykonywania zlecenia – również zdalnie.
Ponadto na umowie zlecenia nie obowiązują Cię normy dotyczące czasu pracy.
Na umowie o pracę pracodawca nie może wymagać od Ciebie więcej niż przepracowania średnio 8 godzin na dobę lub 40 godzin tygodniowo z dodatkowym wynagrodzeniem za nadgodziny. Umowa zlecenia nie ma takich ograniczeń, dlatego pozostawia większą elastyczność w układaniu grafiku.
Podobnie sam czas trwania umowy zlecenia zależy od Twoich ustaleń z klientem, podczas gdy umowa o pracę może być zawarta na czas określony lub nieokreślony.
Umowa o pracę a umowa zlecenie z własnym pracodawcą
Podobnie jak w przypadku umowy o dzieło, możesz pracować na etacie i jednocześnie zawrzeć umowę zlecenia ze swoim pracodawcą. Warunek jest taki sam, jak w przypadku łączenia umowy o dzieło z etatem: Twoje obowiązki na umowie o pracę i umowie zlecenia muszą być różne, a sama umowa zlecenia nie może nosić znamion stosunku pracy.
Umowa o pracę a umowa zlecenie – składki i ubezpieczenia
Zarówno umowa o pracę, jak i umowa zlecenia są obłożone składkami społecznymi, które opłaca za Ciebie zleceniodawca – to jego koszt. Sprawia on, że Twoja praca automatycznie staje się droższa niż wskazuje na to Twoja wypłata.
To z powodu tych dodatkowych opłat klienci niechętnie zawiązują umowy zlecenia z freelancerami. Wyjątkiem są ci specjaliści, którzy mają już umowę o pracę. Umowa o pracę oznacza, że pełne składki ubezpieczeniowe odprowadza za nich pierwszy pracodawca.
Kiedy chcesz podpisać umowę zlecenia z Twoim klientem i połączyć ją z umową o pracę, którą już masz, Twój klient nie poniesie dodatkowych kosztów Twojej pracy. Wypłaca Ci tylko Twoje wynagrodzenie.
Odrębny koszt to składka na ubezpieczenie zdrowotne, obowiązkowa i w umowie o pracę, i w umowie zlecenia. Jej wartość wynosi 9%, które zleceniodawca potrąci z Twojej wypłaty i wraz z podatkiem dochodowym przekaże odpowiedniej instytucji.
Umowa o pracę a działalność gospodarcza
Umowę o pracę możesz również połączyć z prowadzeniem własnej firmy. Najważniejsza zasada, która Cię tu obowiązuje, dotyczy zakazu nieuczciwej konkurencji. Kiedy prowadzisz własną firmę i jednocześnie masz umowę o pracę, nie możesz “podbierać” klientów swojego pracodawcy ani działać na jego szkodę.
Koniecznie rozdziel też czas i pracę wykonywaną w ramach umowy o pracę od tej wykonywaną w ramach działalności gospodarczej.
Umowa o pracę sprawia także, że jako przedsiębiorca nie możesz skorzystać z opodatkowania liniowego. Zgodnie z przepisami podatek liniowy jest niedostępny dla tych osób, które uzyskują przychody z świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.
Podobnie jak w przypadku łączenia umowy o pracę z umową zlecenia, pracodawca jest Twoim pierwszym płatnikiem składek również kiedy prowadzisz firmę.
Oznacza to, że jeśli jesteś zatrudniony na etacie i zarabiasz równowartość minimalnej płacy krajowej lub więcej, płacisz za siebie tylko składkę zdrowotną. Całość składek ubezpieczeniowych ZUS pokrywa Twój pracodawca.
Czy freelancer musi mieć firmę?
Żaden przepis polskiego prawa nie nakłada na freelancera obowiązku prowadzenia własnej firmy, aby zdobywać klientów i realizować zlecenia. Aby pracować jako wolny strzelec nie musisz mieć firmy – możesz korzystać z umów cywilnoprawnych i swobodnie łączyć je z umową o pracę.
Własna firma oznacza obowiązki formalne, takie jak prowadzenie księgowości, ale również obowiązki finansowe. Nawet jeśli Twój pracodawca opłaca za Ciebie składki ZUS, wciąż musisz zapłacić składkę zdrowotną od wszystkich dochodów osiągniętych jako firma.
To, co zachęca klientów do rozliczeń z freelancerami na B2B, to brak kosztów pracy (składek ubezpieczeniowych) i rozliczenie na fakturę. Tymczasem kiedy masz umowę o pracę, możesz zawiązywać z klientami dowolne umowy, w tym także oskładkowane umowy zlecenia, ale bez dodatkowych kosztów po stronie klienta.
Jako osoba fizyczna szybko i łatwo wystawisz fakturę za swoje usługi bez firmy i bez zbędnych formalności w Useme – alternatywie dla zakładania własnej firmy, nie tylko dla początkujących freelancerów.
Freelancing a praca na etacie
Aby zostać freelancerem, nie musisz od razu rezygnować z umowy o pracę – na początkowym etapie rozwijania swojej marki i budowania bazy zleceniodawców stały dochód i ubezpieczenia, które daje zatrudnienie na etacie, mogą być bardzo wygodne!
Kiedy spróbować freelancingu?
- Kiedy masz dużą wiedzę jako specjalista, a obecne zatrudnienie pozostawia Ci czas i możliwości na dodatkowe projekty
- Kiedy chcesz wykorzystać umiejętności, których nie wykorzystujesz w pracy na etacie
- Kiedy obecne zatrudnienie nie daje Ci możliwości rozwoju w dziedzinach, które Cię interesują
- Kiedy chcesz całkowicie zmienić branżę i chcesz zdobyć doświadczenie w nowej dziedzinie
- Freelancing i etat – pierwsze kroki
Wiesz już, że możesz połączyć umowę o pracę z dowolną formą umowy cywilnoprawnej, a poza zakazem konkurencji Twój pracodawca nie może ograniczać Twoich możliwości zarobkowania.
Zanim zaczniesz szukać pierwszych klientów, warto ustalić kwestie techniczne związane z realizacją zleceń.
Używanie sprzętu biurowego
Czy możesz wykorzystać służbowego laptopa do pisania tekstów, bo jest wygodniejszy niż Twój prywatny? Albo czy możesz w tym samym celu wykorzystać profesjonalny program graficzny, za który płaci Twój szef?
Dokumenty prawne nie dają na te pytania jednoznacznej odpowiedzi. Dotychczasowe orzecznictwo wskazuje, że możliwe jest incydentalne korzystanie ze służbowego sprzętu w celach prywatnych, o ile nie działasz przy tym na szkodę firmy. Aby zachować uczciwość i profesjonalizm, warto porozmawiać o tym z przełożonym.
Autorstwo i prawa autorskie
Pracownicy etatowi mogą pochwalić się dużym doświadczeniem i praktycznym know-how. Lata doświadczenia w pracy w danej branży to atut, który warto podkreślać – a tu skutecznym narzędziem jest portfolio.
Co do zasady projekty wykonane w ramach umowy o pracę stają się własnością firmy, dlatego warto ustalić z przełożonym, czy możesz prezentować je w sieci. Warto pomyśleć również nad kwestią autorstwa. Nad większymi zadaniami na ogół pracuje cały zespół. Przypisanie sobie całości wykonanej pracy, podczas gdy w rzeczywistości odpowiadasz tylko za jej wycinek, to mało profesjonalne zachowanie, którego lepiej unikać.
Jeśli w portfolio nie możesz wykorzystać prac zrealizowanych w ramach etatu, przygotuj autorski materiał z myślą o swojej „teczce”. Potraktuj to zadanie jako inwestycję w narzędzie, które przyciągnie do ciebie klientów.
Reklama wśród klientów firmy
Jeśli chcesz wykonywać zlecenia w tej samej branży, w której pracujesz na etacie, naturalną „bazą” twoich klientów będą… klienci twojej firmy. Tymczasem zgodnie z kodeksem pracy twoim głównym pracowniczym obowiązkiem jest dbałość o dobro zakładu pracy, w tym również niedziałanie na jego szkodę.
Nieuczciwa konkurencja, która w tym wypadku polega na przejmowaniu klientów, może mieć poważne konsekwencje dyscyplinarne.
Jak wykorzystać kontakty biznesowe tak, aby nie działać przy tym na szkodę pracodawcy? Poproś kontrahentów, z którymi masz bezpośredni kontakt, o potwierdzenie twoich kompetencji na LinkedInie lub innym portalu dla profesjonalistów.
Takie rozwiązanie daje ci cenne rekomendacje i przyczynia się do budowy zaufania u przyszłych zleceniodawców. Wzajemne powiązania i networking pozwolą ci zdobywać nowych klientów, ale bez narażania się na nieprzyjemności.
Freelancing jako alternatywa dla pracy na etacie
Chcesz postawić na niezależność i szukasz alternatywy dla umowy o pracę z jednym pracodawcą? Rozwiązaniem dla Ciebie jest ścieżka kariery jako freelancer lub niezależny konsultant. Pamiętaj jednak, że jako alternatywa dla umowy o pracę i stałego zatrudnienia freelancing niesie ze sobą dodatkową odpowiedzialność.
Przede wszystkim zmienia się system Twoich wypłat. Wraz z rozwiązaniem umowy o pracę rezygnujesz z ubezpieczeń społecznych, które obligatoryjnie opłaca za Ciebie pracodawca. W praktyce oznacza to, że możesz samodzielnie wybrać sposób, w jaki oszczędzasz na emeryturę i ubezpieczenie, które pokryje zakres ubezpieczenia społecznego w ZUS oraz zadbać o ubezpieczenie zdrowotne. Warto pamiętać o tych dodatkowych kosztach, kiedy będziesz ustalać swoją stawkę minimalną.
Możesz zastąpić pracę dla jednego pracodawcy rozliczaniem wielu klientów przez Useme. Portal działa jako alternatywa dla własnej firmy: umożliwia wystawianie faktur VAT krajowych i zagranicznych, gwarantuje bezpieczeństwo transakcji złotówkowych i walutowych oraz zapewnia pełną obsługę Twoich podatków.
Wbrew obiegowej opinii, freelancing jako alternatywa dla stałego zatrudnienia nie wymaga zakładania firmy. Działalność gospodarcza nie jest wymagana do realizacji zleceń. Na początkowym etapie własna firma oznacza głównie dodatkowe koszty jej prowadzenia, na które niekoniecznie chcesz przeznaczać środki.
Żeby zastąpić etat freelancingiem bez wdrażania Planu B, przygotuj się na pierwsze tygodnie pracy jako freelancer.
Zanim zaczniesz:
- przygotuj oszczędności na pierwsze miesiące
- zbuduj bazę klientów, z którymi już współpracowałeś i którzy mogą Cię polecać lub korzystać z Twoich usług
- poproś znajomych o rekomendacje i polecenia
- przygotuj konta i profile w portalach dla freelancerów
- stwórz portfolio i sprawdź, jak pisać dobre oferty
- zadbaj o zarządzanie czasem i organizację pracy
- wybierz korzystną formę rozliczenia, np. polecaną dla początkujących freelancerów alternatywę dla własnej firmy
