Jesteś freelancerem i zastanawiasz się, jak zadbać o swoją emeryturę? Jedną z dostępnych opcji są dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, które mogą stać się Twoim finansowym parasolem na przyszłość. W tym artykule pokażemy Ci, dlaczego warto rozważyć tę opcję i jakie korzyści niesie za sobą objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami.
Co to jest dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe?
Dobrowolne ubezpieczenia polegają na tym, że samodzielnie zgłaszasz się do ZUS i stajesz się płatnikiem swoich składek. Jest to opcja dla tych, którzy nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu np. dzięki umowie o pracę lub samozatrudnieniu i dlatego chcą samodzielnie zdecydować o swojej przyszłości.
W praktyce oznacza możliwość wpłacania składek na własne konto emerytalne i rentowe w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, które z czasem przekształcą się w emeryturę lub, jeśli zajdzie taka potrzeba, prawo do uzyskania renty.
Do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych możesz przystąpić, jeśli nie jesteś objęty tymi ubezpieczeniami obowiązkowo. Jeżeli okres dobrowolnych ubezpieczeń przekroczy 10 lat, nie obowiązuje Cię gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia. Otrzymasz wtedy świadczenie w takiej wysokości, jaka wynika ze stanu środków na Twoim koncie w ZUS.
Korzyści związane z ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi
Co zyskujesz dzięki dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu?
- Masz kontrolę nad swoimi składkami i przyszłymi świadczeniami.
- Możesz dostosować wysokość wpłat do swojej aktualnej sytuacji finansowej, co jest szczególnie ważne dla osób pracujących na własny rachunek.
- Masz Ci pewność, że w przyszłości będziesz mógł korzystać z „państwowej” emerytury lub renty, co jest kluczowym elementem zabezpieczenia na starość.
Kto może skorzystać z dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych?
Prawo do „państwowej” emerytury ma pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia oraz osoby samozatrudnione.Prawa takiego nie mają freelancerzy, którzy świadomie zrezygnowali z etatu i nie zdecydowali się na założenie własnej firmy. Jeśli jednak Twoje motywy tej decyzji były inne niż oszczędność na wysokich opłatach ZUS, możesz na własną rękę zapewnić sobie „socjal” taki, z jakiego korzystają etatowcy i osoby na B2B.
Freelancerzy, którzy pracują na umowach o dzieło i dlatego nie są objęci obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym, mogą zabezpieczyć swoją przyszłości w podobny sposób.
Jakie warunki musisz spełnić, żeby się ubezpieczyć dobrowolnie?
Jeżeli nie jesteś objęty ubezpieczeniami obowiązkowym w systemie ubezpieczeń społecznych, możesz się zgłosić do tych ubezpieczeń dobrowolnie jeśli:
- mieszkasz w Polsce,
- nie mieszkasz w Polsce, ale byłeś wcześniej objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w Polsce,
- nie mieszkasz w Polsce, ale mają do Ciebie zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Nie tylko dla freelancerów
Ale nie tylko freelancerzy mogą poddać się dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym. Osoby, które nie są objęte obowiązkowym systemem ubezpieczeń ze względu na charakter wykonywanej pracy, również mogą – a nawet powinny – rozważyć tę opcję.
Przykład: Osoby na umowach zlecenie, artyści, architekci, prawnicy, którzy nie są zrzeszeni w odpowiednich izbach zawodowych lub wykonują działalność na innych zasadach niż własna działalność gospodarcza, a także Polacy pracujący za granicą, którzy nie są automatycznie ubezpieczeni w ZUS.
Objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym jest dla każdego, kto chce świadomie budować swoją przyszłość emerytalną.
Jakie są koszty dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego?
Kiedy decydujesz się na ubezpieczenie na zasadzie dobrowolności, możesz wybrać państwowego ubezpieczyciela lub skorzystać z oferty prywatnych firm ubezpieczeniowych. Omówmy szczegółowo pierwszą możliwość.
Od jakiej kwoty zapłacisz składki
Podstawą do wyliczenia składek jest kwota, którą zadeklarujesz, jednak nie może być ona niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2024 r. do 30 czerwca 2024 r. kwota ta wynosi 4242 zł, a od 1 lipca 2024 r. będzie wynosić 4300 zł. Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% tej wartości, a rentowe 8% tej wartości.
Przykłady wyliczenia wysokości ubezpieczenia
Przykład 1:
Zgłasza się do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych od 1 maja 2024 r. Jako podstawę wymiaru składek deklaruje kwotę minimalnego wynagrodzenia.
Podstawa wymiaru składek za kwiecień wynosi: 4242 zł.
Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
- składka na ubezpieczenie emerytalne 19,52% x 4242 zł = 828 zł
- składka na ubezpieczenia rentowe 8% x 4242 zł = 339,36 zł
Przykład 2:
Jeśli zawrzesz umowę na ubezpieczenie w środku miesiąca, musisz odpowiednio zmniejszyć kwotę, od której liczone są składki. Robisz to, dzieląc minimalną kwotę, od której można płacić składki, przez liczbę dni w miesiącu, a potem mnożąc przez dni, w których faktycznie byłeś ubezpieczony.
Chcesz zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia od 7 stycznia 2024 r. Jako podstawę wymiaru składek deklarujesz kwotę minimalnego wynagrodzenia.
Podstawa wymiaru składek za styczeń wynosi:4242 zł : 31 (liczba dni miesiąca) x 25 (liczba dni podlegania ubezpieczeniom) = 3420,97 zł.
Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
- składka na ubezpieczenie emerytalne 19,52% x 3420,97 zł = 667,77 zł
- składka na ubezpieczenia rentowe 8,00% x 3420,97 zł = 273,67 zł
Roczna maksymalna podstawa wymiaru składek
Istnieje również roczne ograniczenie maksymalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Odpowiada ona 30-krotności przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jeśli osiągniesz tę kwotę, nie opłacasz w danym roku składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W takiej sytuacji przekazujesz deklarację rozliczeniową ZUS DRA, w której wpisujesz „zerową” podstawę wymiaru składek oraz „zerową” kwotę składek (jeżeli opłacasz składki wyłącznie za siebie).
Ile kosztuje dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe na miesiąc?
Konkretna kwota składek będzie zależała od wybranej przez Ciebie podstawy wymiaru wynagrodzenia. W pierwszym kwartale 2024 roku (styczeń, luty, marzec) minimalna składka na dobrowolne ubezpieczenie to:
- emerytalne – 667,77 zł.
- rentowe – 273,67 zł.
Porównanie do obowiązkowych ubezpieczeń dla przedsiębiorców
Czy opłaca się założyć firmę, aby płacić mniej na ubezpieczenie? Samozatrudniony przedsiębiorca opłaca obowiązkowe składki ZUS od kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia lub od 60% przeciętnego wynagrodzenia – zależy to od wybranej formy opodatkowania. To oznacza, że w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia masz większą kontrolę nad wysokością swoich opłat, bo Ty wybierasz kwotę, od jakiej są naliczane.
Jak zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego?
Aby zgłosić się do ubezpieczeń, odwiedź najbliższą placówkę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Przygotuj następujące dokumenty:
- Dowód osobisty – dla potwierdzenia Twojej tożsamości.
- NIP oraz PESEL – numery te są niezbędne do właściwego zarejestrowania w systemie.
- Dowody na to, że kwalifikujesz się do dobrowolnego ubezpieczenia (np. dokument potwierdzający zamieszkanie w Polsce lub za granicą – jeśli Cię to dotyczy).
Wypełnij odpowiednie formularze
Jako wnioskodawca, będziesz występować w podwójnej roli: osoby, która się ubezpiecza oraz płatnika składek.
W placówce zostaniesz poproszony o wypełnienie formularza
- ZUS ZUA dla zgłoszenia do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.
W obu sekcjach tego formularza, dotyczących danych płatnika oraz ubezpieczonego, wpisujesz identyczne dane identyfikacyjne.
Do dokumentu ZUS ZUA wprowadzisz kod tytułu ubezpieczenia, który rozpoczyna się od cyfr 19 00, a następnie dodajesz specyficzne dla Twojej sytuacji numery, które określają, czy masz ustalone prawo do emerytury lub renty oraz orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
Wniosek możesz również złożyć przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE ZUS).
Jeśli chcesz także być dobrowolnie objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, możesz dodatkowo złożyć na formularzu ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 24 10.
Jeśli Twoja sytuacja się zmieni i zyskasz obowiązkowe ubezpieczeń, musisz poinformować o tym Zakład, aby ustalił, czy zmieni się płatnik składek.
Jak opłacić składkę na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne?
Po złożeniu wszystkich wymaganych dokumentów i formularzy, ZUS przetworzy Twoje zgłoszenie i potwierdzi uczestnictwo w programie dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowego. Od tego momentu zaczniesz opłacać składki na swoje przyszłe świadczenia.
Składki opłacasz na swój numer rachunku składkowego (NRS), który otrzymasz od ZUS-u. Będzie on zawierał stały numer ZUS – 60000002026, a także Twój indywidualny, unikalny numer (w tym Twój NIP, jeśli został Ci nadany – ostatnie 10 cyfr).
Składki możesz opłacać:
- w formie bezgotówkowej, poprzez obciążenie rachunku bankowego,
- za pomocą przekazu pocztowego.
Prawa i obowiązki uczestnika dobrowolnych ubezpieczeń
Kiedy decydujesz się na dobrowolne ubezpieczenie, oprócz poczucia bezpieczeństwa na przyszłość, musisz mieć na uwadze zestaw praw i obowiązków, których musisz przestrzegać.
Terminy płatności składek
Masz obowiązek regularnego opłacania składki za każdy miesiąc – do 20. dnia następnego miesiąca. Nieregularne opłacanie składek może skutkować naliczeniem odsetek, a w skrajnych przypadkach utratą prawa do świadczeń.
Zmiany wysokości składek
Zmiana sytuacji zawodowej lub finansowej może wpłynąć na Twoją zdolność do opłacania składek na dotychczasowym poziomie. W takich przypadkach, ZUS daje możliwość zmniejszenia ich wysokości.
Możesz złożyć wniosek o zmniejszenie podstawy wymiaru, co przekłada się na ich niższą wysokość. To elastyczność, która pozwala na dostosowanie obciążeń do aktualnej sytuacji finansowej.
Zawieszenie opłacania składek
Życie freelancera bywa zmienne, a to oznacza, że mogą pojawić się okresy, kiedy opłacanie składek staje się trudne. W takich sytuacjach możesz zawiesić ich opłacanie, bez utraty statusu ubezpieczonego. Pamiętaj jednak, że okres zawieszenia nie jest zaliczany do stażu ubezpieczeniowego.
Kiedy ubezpieczenia dobrowolne ustają?
Jeśli chcesz zrezygnować z dobrowolnego ubezpieczenia, złóż formularz ZUS ZWUA („Wyrejestrowanie z ubezpieczeń”).
Rezygnacja skutkuje utratą wszystkich praw do przyszłych świadczeń z tego tytułu. Tę decyzję warto przemyśleć, jeśli opłacasz składki przez dłuższy czas.
Ważne: Jeśli nadal chcesz być objęty dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, musisz ponownie złożyć zgłoszenie o objęcie tymi ubezpieczeniami na formularzu ZUS ZUA.
Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla freelancera – podsumowanie
Dobrowolne ubezpieczenia rentowe i emerytalne dają freelancerom możliwość samodzielnego planowania przyszłości finansowej, ale także zapewniają podstawowe bezpieczeństwo. Aby z nich skorzystać, potrzebne jest zgłoszenie do ZUS i regularne opłacanie składek.
Inaczej niż samozatrudnieni freelancerzy, wolny strzelec bez firmy może swobodnie decydować, w jaki sposób chce odkładać na swoją przyszłość. Jeśli stosunek jakości do ceny ubezpieczeń dobrowolnych nie jest dla Ciebie korzystny, rozważ oferty prywatnych ubezpieczycieli lub inwestycje, ale nie zaniedbuj swojej przyszłości.
