Co dokładnie kryje się pod skrótem B2B, którym freelancerzy często określają swoją formę zatrudnienia? Żeby współpracować z klientami na zasadzie business to business, trzeba mieć swój biznes! Zgłębimy więc temat samozatrudnienia i prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej.
Jak wygląda świadczenie usług na zasadzie samozatrudnienia? Jakie korzyści podatkowe mają osoby prowadzące własną działalność gospodarczą? Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje na temat pracy na własny rachunek.
Samozatrudnienie a działalność gospodarcza
Samozatrudnienie oznacza właśnie prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, najczęściej bez zatrudniania pracowników.
Samozatrudnienie to najłatwiejszy sposób na otworzenie własnej firmy. Przedsiębiorca prowadzący działalność jest osobą fizyczną i rozlicza się z klientami w modelu B2B. W przypadku samozatrudnienia nie musisz wnosić kapitału zakładowego, a Twoja księgowość może być uproszczona.
Żeby otworzyć swoją działalność, wystarczy złożyć wniosek w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) – listownie, przez internet albo osobiście w urzędzie (miasta, gminy lub dzielnicowym w przypadku Warszawy).
Samozatrudnienie: zalety i korzyści dla freelancerów
Z założeniem własnej działalności gospodarczej często wiążą się większe zarobki, które wynikają zarówno z korzyści podatkowych, jak i możliwości pracy dla kilku klientów równocześnie. To od Ciebie zależy, ile czasu przeznaczysz na pracę i jakie będą Twoje stawki. Samozatrudnienie daje Ci więc dużą niezależność pod wieloma względami.
Główne plusy samozatrudnienia to:
-
Freelancerzy mogą umawiać się na elastyczne warunki B2B, co często daje im dowolność czasu i miejsca pracy. Doceniają to np. osoby, które nie czują się najbardziej efektywne w typowych ośmiogodzinnych dniach pracy od 8 do 16.
-
Wiele firm chce współpracować z freelancerami, którzy wybrali samozatrudnienie – opłacając faktury za wykonane usługi, Twój klient nie odprowadza od nich podatku VAT.
-
Jednoosobowa działalność gospodarcza pozwala na wygodne rozliczanie się z wieloma klientami. Dzięki temu masz szansę nie tylko na większe zarobki, ale także rozwój!
-
Jeśli dopiero przechodzisz na samozatrudnienie, możesz skorzystać z preferencyjnych składek ZUS (Ulga na start i Mały ZUS).
-
Na jednoosobowej działalności gospodarczej można pomniejszyć podatek o koszty uzyskania przychodów i podatek VAT.
Samozatrudnienie: wady i utrudnienia dla freelancerów
Rozważając działalność gospodarczą, trzeba również wziąć pod uwagę te ciemniejsze strony samozatrudnienia. Tracimy wiele przywilejów, które mają tylko pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę.
Co konkretnie można uznać za wady samozatrudnienia?
-
Odpowiedzialność za prawidłowe rozliczenie się ze Skarbem Państwa i ZUS-em spoczywa na Tobie – musisz samodzielnie opłacić składki ZUS na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy.
-
Masz obowiązek przechowywania dokumentacji księgowej, takiej jak faktury przychodzące, umowy z klientami czy deklaracje ZUS (większość dokumentów wystarczy jednak przechowywać w formie cyfrowej). Samozatrudnieni muszą zająć się księgowością związaną z prowadzoną działalnością, co zwykle wiąże się ze skorzystaniem z usług księgowych.
-
Pracujesz na innych zasadach niż zatrudnieni na umowę o pracę. Nie masz więc praw wynikających z Kodeksu pracy, np. prawa do urlopu wypoczynkowego i zdrowotnego, do ochrony przed zwolnieniem w ciąży i w wieku przedemerytalnym czy do dni wolnych na opiekę nad dzieckiem (chyba że umowa z kontrahentem stanowi inaczej, o czym piszemy niżej).
Kiedy samozatrudnienie to umowa o pracę?
Prowadzenie działalności gospodarczej może z pozoru nie różnić się od pracy na etacie. Czasami w praktyce oznacza to przychodzenie do firmy od 8 do 16 i wykonywanie obowiązków dla swojego „szefa”, który oszczędza koszty, jakie musiałby zapłacić za zatrudnianie pracownika na umowę o pracę.
Taka sytuacja może przynieść samozatrudnionemu korzyści w postaci zapisów na umowie, które dają mu takie prawa jak w przypadku etatu, np. prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego i zdrowotnego. Ponadto dzięki oszczędnościom pracodawca może zaoferować samozatrudnionemu wyższe wynagrodzenie niż na umowie o pracę.
Samozatrudnienie nie może być jednak tożsame z pracą na etat i umowa ze zleceniodawcą nie może być taka sama jak umowa o pracę – jest to niezgodne z prawem. Twój zleceniodawca jest według zasad samozatrudnienia Twoim partnerem gospodarczym, a nie przełożonym.
Samozatrudnienie staje się stosunkiem pracy, jeśli osoba prowadząca działalność:
-
jest podporządkowana służbowo przełożonemu;
-
musi wykonywać swoją pracę osobiście;
-
pracuje w miejscu i czasie wyznaczonym przez drugą stronę umowy;
-
nie ponosi odpowiedzialności za wykonywane czynności (odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych).
Jeśli wszystkie te warunki są spełnione, pracodawca na własne ryzyko podpisuje umowę B2B i naraża się na ryzyko w razie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy. Osoba samozatrudniona może być natomiast zobowiązana do wyrównania zaliczek na podatek dochodowy.
Świadczenie usług na działalności a podatek dochodowy
Przechodząc na samozatrudnienie, przedsiębiorca musi zdecydować się na jedną formę opodatkowania. W momencie gdy otwieramy działalność gospodarczą mamy do wyboru:
-
opodatkowanie w skali podatkowej / opodatkowanie na zasadach ogólnych – 12% do 120 tys. zł dochodu rocznie i 32% od nadwyżki ponad 120 tys. zł (odliczając kwotę wolną od podatku),
-
podatek liniowy – stała stawka 19% niezależnie od wysokości dochodu bez kwoty wolnej od podatku,
-
ryczałt ewidencjonowany – opodatkowanie przychodu, a nie dochodu stawką od 2 do 17% w zależności od prowadzonej działalności.
Informację o wybranej formie opodatkowania zawiera się w swoim zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej. Podatek opłaca się w formie miesięcznej lub kwartalnej zaliczki.
Co ważne – nie wybieramy formy opodatkowania „na amen”. Możemy ją zmienić, jeśli okaże się, że się nam nie opłaca.
Samozatrudnienie a ZUS: jakie składki zapłacisz?
Samozatrudnienie daje przedsiębiorcy prawo do skorzystania z ulgi na start – przez pierwsze 6 miesięcy nie płaci składek na ubezpieczenia społeczne, jeśli:
-
jest to jego pierwsza działalność gospodarcza;
-
jest to jego ponowna działalność gospodarcza, ale od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia minęło co najmniej 5 lat;
-
nie wykonuje działalności na rzecz pracodawcy, u którego w bieżącym lub poprzednim roku pracował na etacie, wykonując te same czynności, które teraz wykonuje w ramach działalności gospodarczej.
Po pół roku pracy na własny rachunek z Ulgą na start osoby samozatrudnione mogą przejść na tzw. Mały ZUS i płacić preferencyjne składki przez kolejne 2 lata. Prowadzenie działalności gospodarczej nie może jednak przynosić przychodów większych niż 120 tys. zł (a dodatkowo trzeba spełniać trzy warunki dotyczące Ulgi na start). Mały ZUS obejmuje składki na ubezpieczenia społeczne, natomiast składkę na ubezpieczenie zdrowotne trzeba opłacić w całości.
Następnie przedsiębiorca przechodzi Duży ZUS, czyli składki odprowadzane od 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę. Duży ZUS obejmuje składkę emerytalną, wypadkową i rentową, wpłatę na fundusz pracy i opcjonalnie składkę chorobową.
Samozatrudnienie a składka zdrowotna
Samozatrudniony również ma prawo do publicznej opieki zdrowotnej. Wysokość jego składki na ubezpieczenie zdrowotne zależy od formy opodatkowania. W przypadku skali podatkowej i podatku liniowego jest naliczania od dochodu.
Na zasadach ogólnych wysokość miesięcznej składki zdrowotnej wynosi 9% dochodu za miesiąc poprzedni (ale nigdy nie schodzi poniżej 9% minimalnego wynagrodzenia). Na podatku liniowym wynosi 4,9% dochodu. Z kolei na ryczałcie zależy od rocznego przychodu, a podstawa, od której odliczamy składkę, jest tym większa, im większy jest roczny przychód.
Samozatrudnienie – dodatkowe obowiązki i koszty
Podsumowując – samozatrudnienie w praktyce wiąże się z następującymi obowiązkami:
-
dokonanie wpisu do CEIDG;
-
odprowadzanie zaliczek na podatek dochodowy;
-
opłacanie składek do ZUS-u;
-
prowadzenie księgowości.
Z ostatnim punktem wiąże się dodatkowy koszt dla osób samozatrudnionych – korzystanie z usług księgowych. Choć nie jest to wymóg i możemy wszystkie formalności załatwiać samodzielnie, to w praktyce dla wielu osób jest to zbyt trudne i czasochłonne. Koszt usług księgowych może zależeć od ilości dokumentów, jakie generuje samozatrudnienie, która z kolei wiąże się z ilością klientów i zleceń.
Alternatywy dla samozatrudnienia – co zamiast firmy?
Załóżmy, że jako freelancer nie prowadzisz własnej działalności, a Twój klient chce rozliczyć się z Tobą przez wystawienie faktury VAT. Czas przejść na samozatrudnienie? Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest jedyną opcją – można rozważyć również:
-
działalność nierejestrowaną – można wystawiać faktury bez zakładania firmy, pod warunkiem że przychód z działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty aktualnego minimalnego wynagrodzenia i że freelancer nie prowadził działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 5 lat;
-
platformy dla freelancerów bez własnej działalności – faktury dla polskich lub zagranicznych klientów możesz wystawić m.in. za pośrednictwem portalu Useme, który bierze na siebie wszystkie formalności, łącznie z przekazaniem dokumentu klientowi i odprowadzeniem podatku dochodowego. Ponadto pozwala na odliczenie 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu dzięki bazowaniu na umowach o dzieło.
Czy prowadzenie działalności gospodarczej to coś dla Ciebie? Wszystko sprowadza się do kalkulacji zarobków i określenia Twoich priorytetów, dlatego nie ma jednej odpowiedzi. Choć wielu samozatrudnionych przeraża ilość formalności, które trzeba załatwiać we własnym imieniu, to z pomocą księgowego i z odpowiednią dawką wiedzy jest o wiele łatwiej.
Jeśli na rynku pracy szukasz niezależności i różnorodności i gdy nie widzisz siebie jako pracownik etatowy, samozatrudnienie na pewno jest atrakcyjną opcją wartą rozważenia!
