Umowa zlecenia, nazywana też umową starannego działania, to umowa często używana przez freelancerów i ich klientów. Obok umowy o dzieło jest najpopularniejszą formą rozliczania prac przez niezależnych specjalistów.
Kto może ją zawiązać, na jakich zasadach i o jakich obowiązkach muszą pamiętać obie strony umowy? Wyjaśniamy, jakie zapisy powinny znajdować się w umowie zlecenie, czym różni się ona od umowy o pracę oraz w jakich sytuacjach najbardziej się opłaca.
Czym jest umowa zlecenie
Umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną uregulowaną przepisami Kodeksu Cywilnego w artykułach 734-751. Jej przedmiotem jest wykonywanie różnego typu usług, w których ważniejszy od efektu jest czas i staranie włożone w jego realizację.
Art. 734 kodeksu cywilnego ujmuje istotę tej formy prawnej w następujący sposób: „Przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie”.
Ważną cechą umowy zlecenia jest to, że praca może wymagać wykonywania zlecenia w określonym miejscu i czasie, co odróżnia ją od umowy o dzieło.
Czym się różni umowa zlecenia od umowy o pracę?
Podstawowe różnice między umową cywilnoprawną a umową o pracę dotyczą charakteru stosunku między stronami oraz praw i obowiązków pracownika.
Umowy o pracę można rozwiązać tylko pod określonymi warunkami, z okresem wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy zlecenia jest łatwiejsze i tym samym daje większą elastyczność obu stronom. Umowa o pracę daje także prawo do urlopu i świadczeń oraz zapłaty za nadgodziny.
W ramach stosunku pracy pracownik ma pewne obowiązki, takie jak wykonywanie pracy w określonym miejscu, trybie oraz godzinach. W przypadku umowy zlecenia nie występuje stosunek pracy, jednak zleceniodawca może postawić podobne wymagania odnośnie organizacji czasu pracy.
Kodeks Pracy, który reguluje umowy o pracę, jest znacznie bardziej rygorystyczny niż Kodeks Cywilny. Daje także pracownikowi prawa, których nie ma zleceniobiorca, np. prawo do płatnego zwolnienia lekarskiego czy do płatnego urlopu. Umowa zlecenie jest bardziej elastyczna i oferuje więcej swobody w zawieraniu i rozwiązywaniu umowy.
Najważniejsze cechy umowy zlecenia
Zasady, na jakich funkcjonują umowy zlecenia, regulują przepisy kodeksu cywilnego.
- Umowa musi precyzyjnie określać zakres pracy lub usługi, jaką przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać.
- Na zleceniu obowiązuje stawka minimalna. Zgodnie z przepisami wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia za godzinę nie może być mniejsze od minimalnej stawki godzinowej. Może być ustalone jako stała suma lub w formie prowizji od wykonanej pracy.
- Osoba przyjmująca zlecenie zobowiązuje się wykonać je w określonym umową terminie, co może również oznaczać pracę w określonych godzinach i w określonym miejscu.
- Zleceniobiorca ma pewną dowolność w wykonywaniu zlecenia – może on np. zlecić wykonanie zlecenia osobie trzeciej.
- Chociaż umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy, jednak zleceniodawca ma obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne.
Jakie zapisy muszą się znaleźć w umowie zleceniu?
Jak zawiązać umowę zlecenia? Jest to dokument stosunkowo łatwy do sporządzenia. Jeśli przygotowujemy papierową wersję dokumentu, musi on być podpisany przez obie strony pod rygorem nieważności. Umowa zlecenie powinna zawierać:
- Dane obu stron umowy
- Dla osoby fizycznej są to imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL oraz numer dokumentu tożsamości (dowód osobisty, paszport lub mDowód),
- Dla przedsiębiorcy są to imię i nazwisko, nazwa firmy, adres siedziby, PESEL, numeru dowodu tożsamości, NIP oraz REGON.
- Datę zawarcia umowy
- Przedmiot umowy
- Zapis, w którym zleceniobiorca zobowiązuje się do starannego wykonania obowiązków określonych w umowie
- Czas trwania i datę zakończenia umowy
- Wynagrodzenie odpowiadające zamówionej pracy
Zawarta umowa może zawierać dodatkowe klauzule, takie jak:
- Wymagane kwalifikacje zleceniobiorcy
- Miejsce, w którym usługa będzie świadczona
- Sankcje umowne za nienależyte lub nieterminowe wykonanie umowy
- Długość okresu wypowiedzenia zlecenia
Zatrudnienie na umowę zlecenie – warunki
Osoba zatrudniona na umowie zlecenie w Polsce nie jest formalnie pracownikiem, ale wykonuje określone usługi lub prace na rzecz dającego zlecenie.
Oznacza to, że każdy zatrudniony na podstawie umowy zlecenia powinien posiadać odpowiednie umiejętności i kwalifikacje do wykonywania konkretnej usługi. Często dostarcza własne narzędzia, materiały i środki niezbędne do wykonania pracy. Ma natomiast pełną dowolność, jeśli chodzi o organizację czasu pracy czy metody wykonania zlecenia.
Jeśli zleceniobiorca zdecyduje się powierzyć świadczenie usług osobie trzeciej w ramach zawartej umowy, odpowiada za efekty jego pracy.
Zaliczka na podatek dochodowy za zleceniobiorcę przy umowie zlecenie
Jak każda umowa, umowa zlecenie również jest opodatkowana. Podczas rozliczania wynagrodzenia na podstawie umowy zlecenie, zleceniodawca standardowo odprowadza do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy (PIT) w wysokości 12%, nie uwzględniając przy tym kwoty zmniejszającej podatek.
W umowie zleceniu obowiązują koszty uzyskania przychodu wynoszące 20%, co oznacza, że zaliczkę na podatek dochodowy odprowadza się tylko od 80% wynagrodzenia.
Składki odprowadzane od umowy zlecenia
Czy na umowie zlecenia płacimy ZUS? Odpowiedź brzmi: tak, choć nie na takich zasadach, jak na umowie o pracę. Przyjmujący zlecenie, dla którego umowa stanowi jedyny źródło dochodu, ma obowiązek odprowadzania składek społecznych. Ubezpieczenia społeczne obejmują składki emerytalne, rentowe oraz wypadkowe. Jest również zobowiązany do wniesienia opłat za ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe pozostaje opcjonalne.
W przypadku, kiedy umowę zlecenia łączy się z umową o pracę u dwóch innych przedsiębiorców, składki ZUS odprowadzane są tylko od umowy o pracę.Z opłacania składek zwolnieni są także uczniowie i studenci do 26. roku życia, którzy są objęci ubezpieczeniem szkoły lub uczelni.
Umowa zlecenie – stawka godzinowa
W odróżnieniu od innych umów cywilnoprawnych, na podstawie umowy zlecenia przysługuje prawo do minimalnego wynagrodzenia. Stawka godzinowa na umowie zlecenia w roku 2024 wynosi 27,70 zł, a od lipca wzrośnie do 28,10 zł. Dwukrotny wzrost stawki minimalnej w 2024 roku wynika z wyższej inflacji, istnieją jednak szanse, że do 2025 roku powrócimy do zmiany stawek tylko raz w roku.
Kiedy warto zawierać umowę zlecenie?
Umowy zlecenia mogą być stosowane w różnych sytuacjach i wielu branżach, ale istnieją pewne okoliczności, kiedy jest to szczególnie zalecane:
- Outsourcing usług – firmy często zawierają umowy zlecenia, aby zlecić określone zadania firmom zewnętrznym, specjalizującym się w danej dziedzinie. Przykłady to outsourcing usług IT, marketingu, rachunkowości czy obsługi klienta.
- Praca dorywcza – osoby fizyczne mogą zawierać umowy zlecenia na pracę dorywczą, na przykład jako freelancerzy lub wykonawcy projektów na zlecenie. Umowy zlecenia pozwalają im pracować dla różnych klientów i zachować elastyczność.
- Prace sezonowe – przedsiębiorstwa, które potrzebują dodatkowego wsparcia w określonym sezonie, mogą zawierać umowy zlecenia z pracownikami tymczasowymi.
- Usługi specjalistyczne – jeśli potrzebujesz usług specjalisty lub eksperta w określonej dziedzinie na krótki okres, umowa zlecenie może być odpowiednim rozwiązaniem.
- Projekty okresowe – firmy często zawierają umowy zlecenia na określone projekty lub zadania, które nie wymagają stałego zatrudnienia pracownika na pełny etat.
Kiedy umowa zlecenie jest niedozwolona
Istnieją sytuacje, w których użycie umowy zlecenie, zamiast umowy o pracę może być wątpliwe. Umowa cywilnoprawna nie może być stosowana, gdy osoba wykonuje pracę na rzecz pracodawcy w sposób ciągły i stały, a jej stosunek do pracodawcy spełnia kryteria stosunku pracy. W takim przypadku pracownik ma prawo do umowy o pracę, a nie umowy zlecenia.
Pracodawcy nie mogą nadmiernie korzystać z umów zlecenia, aby uniknąć obowiązków wynikających z umów o pracę, takich jak wynagrodzenie za nadgodziny, ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia pracownicze.
Umowa zlecenie – jakie uprawnienia ma zleceniobiorca?
Jakie prawa przysługują każdemu wykonawcy? Zleceniobiorca ma pewną elastyczność w kwestii ustalania terminów i harmonogramu pracy, o ile jest to zgodne z umową i nie koliduje z jej wykonaniem.
Zleceniobiorca może działać samodzielnie i niezależnie w wykonywaniu pracy lub usługi, zazwyczaj bez bezpośredniego nadzoru ze strony zleceniodawcy.
Zleceniobiorca ma również prawo do negocjowania i określenia warunków umowy zlecenia, takich jak wysokość wynagrodzenia, terminy realizacji czy zakres wykonania czynności związanych z przyjętym zleceniem.
Rozwiązanie umowy zlecenie
Jak wypowiedzieć umowę zlecenie? Najprostszym i najczęstszym sposobem rozwiązania umowy zlecenia jest porozumienie między zleceniodawcą a zleceniobiorcą. Obie strony muszą wyrazić zgodę na zakończenie umowy i określić warunki jej rozwiązania.
Jeśli umowę zlecenia wypowiada zleceniodawca, ma obowiązek zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które poniósł w celu należytego wykonania zlecenia.
Jeśli umowa zawiera określony termin, to automatycznie wygasa po upływie tego czasu. W takim przypadku nie jest wymagane formalne rozwiązanie umowy.
