Działalność nierejestrowana pod pewnymi względami przypomina prowadzenie własnej firmy, chociaż nie daje dwóch najważniejszych korzyści własnej działalności: odliczania kosztów i wystawiania faktur VAT. Znacząco ułatwia jednak pracę małym sprzedawcom, rękodzielnikom oraz specjalistom, których klienci nie chcą lub nie mogą zawierać z nimi umów o dzieło i zlecenia.
Działalność nierejestrowa niesie ze sobą pewne ograniczenia. Miesięczny limit przychodów, po którym musisz założyć firmę, wynosi zaledwie 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę brutto. Co w praktyce oznacza ten limit i jakie są konsekwencje jego przekroczenia?
Co to jest działalność nierejestrowana?
Działalność nierejestrowana umożliwia świadczenie usług i sprzedaż towarów bez konieczności zakładania działalności gospodarczej. Działalność nierejestrową prowadzisz jako osoba fizyczna, nie zmienia się więc Twój status prawny. Nie masz także obowiązków takich, jak właściciel firmy: nie musisz mieć numerów NIP i REGON ani zakładać firmowego konta bankowego.
Działalność nierejestrowaną możesz rozpocząć w niemalże każdej branży z wyjątkiem tych, w których konieczne jest posiadanie zezwoleń i licencji.
Działalność nierejestrowana daje możliwość wystawiania tylko faktur uproszczonych – nie wystawisz faktury VAT i nie rozliczysz się jak B2B. Nie musisz natomiast opłacać składek ZUS oraz składki zdrowotnej, do których są zobligowane firmy.
Oznacza także, że Twój klient nie musi zawierać z Tobą umowy – ale wszystkie formalności związane z rozliczeniem spadają na Ciebie. Oprócz prowadzenia uproszczonej księgowości masz obowiązek samodzielnie obliczyć i odprowadzić swój podatek dochodowy.
Działalność nierejestrowana – podatki, koszty i ulgi
Kiedy decydujesz się na rozpoczęcie działalności nierejestrowej, pamiętaj, że Twój status prawny się nie zmienia – pozostajesz osobą fizyczną i z prawnego punktu widzenia nie prowadzisz firmy.
Oznacza to więc, że inaczej niż firma nie masz możliwości wyboru formy opodatkowania. Jedyną dostępną dla Ciebie formą jest opodatkowanie na zasadach ogólnych (według skali podatkowej). Nie skorzystasz zatem z ulg przewidzianych dla przedsiębiorców rozliczających się ryczałtem lub liniowo.
Ponieważ w ramach działalności nie zawierasz umowy o dzieło ani umowy zlecenia, nie obowiązują Cię koszty uzyskania przychodu. To z kolei oznacza, że tracisz ważną ulgę podatkową dostępną tylko dla osób fizycznych.
Zasady działalności nierejestrowanej – ograniczenia i limity
Działalność nierejestrowana oprócz możliwości wystawiania faktur uproszczonych niesie ze sobą pewne ograniczenia oraz dodatkowe obowiązki.
Prawo przedsiębiorców stanowi, że z tej formy rozliczeń może skorzystać tylko osoba, która w ciągu ostatnich 5 lat nie wykonywała działalności gospodarczej.
Kiedy rezygnujesz z umów na rzecz działalności nierejestrowanej, musisz prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży. Z tym obowiązkiem łączy się najważniejsza cecha działalności nierejestrowej: limit przychodu.
Limit przychodu w działalności nierejestrowanej 2024 – ile wynosi i na czym polega?
Ile wynosi limit przychodu na działalności nierejestrowanej w 2024 roku? Jest to 75% minimalnego wynagrodzenia. Od stycznia do czerwca 2024 r. limit przychodu z działalności nierejestrowanej wynosi 3181,50 zł. W związku z dwukrotną zmianą minimalnej płacy krajowej w ciągu roku od 1 lipca 2024 roku limit przychodu na działalności nierejestrowanej wzrośnie do 3225 zł miesięcznie.
Przy obliczaniu tej wartości bierzemy jednak pod uwagę nie realnie zarobione pieniądze, ale przychód należny – a więc sumę wartości wystawionych przez Ciebie faktur. Nawet jeśli klient spóźni się z zapłatą, wartość faktury wystawionej w ramach działalności nierejestrowanej wlicza się do limitu.
Co się stanie, jeśli przekroczę limit przychodu na działalności nierejestrowanej?
Jeśli miesięczne przychody okażą się wyższe niż 75% minimalnej płacy krajowej brutto, masz obowiązek zarejestrować normalną działalność gospodarczą. Na rejestrację firmy masz 7 dni. Działalność nierejestrowana powinna przekształcić się w działalność tradycyjną począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie limitu.
Jeśli nie zechcesz utrzymywać powstałej w ten sposób firmy, możesz ją zamknąć. Pamiętaj jednak, że stracisz wtedy prawo do korzystania z działalności nierejestrowej na okres kolejnych lat. Ta forma dostępna jest jedynie dla osób, które nie prowadziły działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 5 lat.
Działalność nierejestrowana, zakres prac i kod PKD
Do limitu przychodów działalności nierejestrowanej wliczają się więc umowy cywilnoprawne, jeżeli ich przedmiot pokrywa się z głównym zakresem prac wykonywanych na działalności nierejestrowanej. Pod tym względem DNR przypomina pełnowymiarową firmę. Kiedy prowadzisz normalną działalność gospodarczą, nie możesz zawierać umów cywilnoprawnych na prace, które masz zapisane w PKD swojej firmy.
Numer PKD to cyfrowe oznaczenie sektora i specjalizacji, w jakiej firma wykonuje usługi. PKD jest relatywnie łatwe do zmiany, jednak pociąga za sobą określone konsekwencje, np. zmianę wartości stawki VAT.
Na działalności nierejestrowanej nie obowiązuje Cię klasyfikacja PKD. Zakresy usług określone w kodach mogą jednak stanowić wskazówkę, jak rozgraniczyć prace, jeśli tylko część zleceń chcesz rozliczyć jako DNR.
Działalność nierejestrowana i umowa o dzieło – jak obliczyć limit?
Na działalności nierejestrowanej możesz zawierać umowy cywilnoprawne, jeśli samodzielnie wykonujesz prace zlecone na ich podstawie, jednak przedmiot umów może zmniejszać Twój limit.
Jeśli bowiem zawierasz umowę o dzieło lub zlecenie na ten sam rodzaj prac, które rozliczasz w działalności nierejestrowanej, wliczają się one do Twojego limitu – nawet jeśli podstawą do rozliczenia w danej transakcji jest umowa cywilnoprawna, a nie faktura uproszczona.
Jeśli więc jednocześnie wykonujesz usługi projektowania graficznego i obsługi social mediów, a w ramach działalności nierejestrowanej rozliczasz tylko grafikę, umowy cywilnoprawne zawarte na działania w social mediach nie wpłyną na limit przychodu.
Działalność nierejestrowana a działalność wykonywana osobiście i Useme
Nie możesz prawnie zwiększyć limitu przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej, jednak istnieją sposoby na to, żeby wzrosły Twoje miesięczne dochody.
Warunek jest jeden: prace, jakie rozliczasz na umowach cywilnoprawnych jako działalność wykonywana osobiście oraz faktury wystawiane w Useme powinny mieć inny przedmiot i zakres niż prace, za które wystawiasz faktury uproszczone na działalności nierejestrowanej.
Formy te nie kolidują z działalnością nierejestrowaną. Zyskujemy więc dodatkowe szanse na zwiększenie miesięcznych dochodów, bez konieczności rezygnacji z prowadzenia działalności nierejestrowanej i przekraczania limitu.
Na czym polega działalność wykonywana osobiście?
Działalność wykonywana osobiście jest formą działalności wykonywanej w oparciu o umowy cywilnoprawne, a więc na umowę o dzieło i umowę zlecenia.
Tę formę działalności możemy prowadzić jedynie na rzecz osób prawnych lub przedsiębiorców. W praktyce oznacza to, że naszym klientem nie może być osoba fizyczna, która nie prowadzi swojej firmy.
Umowę, którą traktujemy jako działalność wykonywaną osobiście, musimy wykonać sami – nie możemy więc do takiego zlecenia znaleźć podwykonawcy. Jeśli więc Twoje zlecenie obejmuje szeroki zakres prac, przy których korzystasz z pomocy innych freelancerów i zawierasz z nimi odrębne umowy, nie będzie to działalność wykonywana osobiście.
Faktura VAT, Useme i działalność nierejestrowana: jak to połączyć?
Działalność nierejestrowaną możesz również swobodnie połączyć z Useme. Useme w rozliczeniu korzysta z umów o dzieło i zlecenie. Useme przejmuje obowiązki zleceniodawcy, dlatego Twój klient nie musi dopełniać formalności (umowa, rejestracja umowy, podatki, PIT 11), a jedynie odbiera fakturę VAT za Twoją usługę.
Możesz zatem korzystać z Useme, kiedy Twój klient potrzebuje regularnej faktury lub kiedy chcesz rozliczyć się z klientem zagranicznym.
Rozliczenie w Useme to także ulgi podatkowe, ponieważ inaczej niż na nierejestrowanej działalności gospodarczej w umowach korzystasz z kosztów uzyskania przychodów. W przypadku przekazania praw autorskich do usługi lub pracy wykonanej w ramach umowy o dzieło, Twój podatek dochodowy zmniejszy się o połowę.
Aby uniknąć nieporozumień co do limitów przychodów, warto rozdzielić rodzaje prac, które planujesz rozliczyć w ramach działalności nierejestrowanej i za pomocą Useme. Weź pod uwagę:
- ile zleceń z każdej dziedziny rozliczasz w ciągu miesiąca
- jakie dochody osiągasz w każdej z nich
- jakie są maksymalne koszty uzyskania przychodu dla Twoich prac
Na ogół działalność nierejestrowana opłaca Ci się przy nisko płatnych pracach, do których koszty uzyskania przychodu wynoszą 20% niezależnie od przekazania praw autorskich (proste prace biurowe, tworzenie baz kontaktów i baz danych, proste prace pisemne).
W bardziej złożonych projektach, gdzie ważne jest zabezpieczenie finansowe, gwarancja wypłaty i terminowość oraz faktura VAT polska lub międzynarodowa, lepszym rozwiązaniem będzie Useme.
Działalność nierejestrowana i umowa o dzieło a limit przychodów – podsumowanie
Działalność nierejestrowana wydawała się interesującą opcją dla specjalistów, którzy z różnych względów nie są gotowi na koszty, obowiązki i ryzyko związane z prowadzeniem własnej firmy.
Niestety, rozwiązanie to obwarowane jest licznymi utrudnieniami. Zaliczają się do nich konieczność samodzielnego rozliczania podatków i przestrzeganie limitu przychodów. Prowadzenie NDG dodatkowo komplikują niejasności prawne łączenia działalności nierejestrowanej z umową o dzieło, umową zlecenia czy nawet umową o pracę.
Choć przepisy nie są tu precyzyjne, interpretacje instytucji skarbowych wskazują na to, że niezależnie od braku PKD w działalności nierejestrowanej umowy o dzieło o takim samym przedmiocie, jak prace rozliczane w ramach DNR wliczają się do limitu jej przychodów. Zawierając umowę o dzieło lub zlecenia możemy więc przekroczyć limit, a tym samym zobowiązać się do niezwłocznej rejestracji pełnoprawnej działalności gospodarczej oraz dopełniania obowiązków związanych z jej prowadzeniem.
Zanim zdecydujesz się na takie połączenie, zwróć uwagę na przedmiot umowy i starannie rozgranicz prace na wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych i w ramach DNR.
Jeśli Twoim głównym powodem dla utrzymywania działalności nierejestrowanej jest wygoda klienta i rozliczenie na fakturę, korzystniejsza będzie dla Ciebie faktura VAT w Useme. W Useme nie obowiązują limity z działalności nierejestrowanej, a dodatkowo korzystasz z ulg podatkowych (koszt uzyskania przychodu, kwota wolna) i zyskujesz pełną obsługę podatku (rozliczenie, PIT 11).
