Czy freelancer ma alternatywę dla umowy o dzieło i zlecenia? Tak – jest nią tzw. umowa o świadczenie usług. I choć formułując umowę o świadczenie usług, należy wzorować się na przepisach dotyczących umowy zlecenia, to mamy sporą dowolność w tworzeniu treści takiego dokumentu. Dlatego tak wielu przedsiębiorców i freelancerów chętnie z niej korzysta!
Co może być przedmiotem umowy o świadczenie usług? W czym przypomina umowę zlecenia? Co musi zawierać umowa między freelancerem a jego klientem? Odpowiedzi znajdziesz w tym artykule.
Umowa o świadczenie usług w przepisach kodeksu cywilnego
Umowa o świadczenie usług, umowa zlecenie czy umowa o dzieło należą do kategorii umów cywilnoprawnych. Podstawą prawną przy konstruowaniu takiej umowy nie będzie więc kodeks pracy, tylko kodeks cywilny.
W kodeksie cywilnym nie znajdziemy przepisów, które wskazałyby nam konkretne zasady tworzenia umowy o świadczenie usług (nie należy więc do umów nazwanych, jak np. umowa o dzieło, tylko do umów nienazwanych). Istotny jest jednak Art. 750 kodeksu cywilnego, który mówi nam, że do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Co to znaczy, że przepisy stosuje się „odpowiednio”? Chodzi o to, że można je stosować wprost (dokładnie wzorować się na przepisach dotyczących zlecenia) lub z modyfikacjami. Ponadto w Polsce obowiązuje zasada swobody umów, która pozwala na zawieranie umowy o dowolnej treści, o ile nie jest sprzeczna z przepisami (w naszym przypadku chodzi o przepisy dotyczące umów nienazwanych) ani z zasadami współżycia społecznego.
Mamy więc naprawdę spore pole od popisu, jeśli chodzi o tworzenie postanowień umowy o świadczenie usług. Ta elastyczna definicja sprawia, że taka forma współpracy cieszy się dużym powodzeniem. Przykładowo strony zawierające umowę mogą same ustalić, kiedy zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie. Z zasady należy mu się zapłata dopiero po wykonaniu usługi, ale umowa może wskazywać inny termin i to do niej będzie trzeba się zastosować.
Co wyróżnia umowę o świadczenie usług?
Umowę o świadczenie usług dzieło możesz zawrzeć jako freelancer bez firmy lub prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą. Strony umowy są tak samo określane jak w przypadku umowy zlecenia, czyli mamy zleceniodawcę (zamawiającego usługi) i zleceniobiorcę (wykonawcę usług). Strony są w tym przypadku równorzędne i niezależne, więc umowa o świadczenie usług nie powinna wskazywać na „szefostwo” zleceniodawcy względem zleceniobiorcy.
W odróżnieniu od pracodawcy zleceniodawca nie może odgórnie wyznaczać miejsca ani czasu pracy zleceniobiorcy. Umowa o świadczenie usług daje więc nam więcej niezależności i pozwala samodzielnie kształtować swój dzień pracy. Zleceniodawcy należy się natomiast prawo do dawania zleceniobiorcy fachowych rad lub wskazówek dotyczących wykonania usług.
W kodeksie cywilnym brak ograniczeń również co do przedmiotu umowy o świadczenie usług – mogą to być dowolne usługi, zarówno materialne (np. szycie czy sprzątanie), jak i niematerialne (np. księgowość czy marketing). Umowa o świadczenie usług zobowiązuje do wykonania czynności jednorazowo, ciągle lub okresowo, w zależności od postanowień umowy.
Kiedy można zastosować umowę o świadczenie usług?
Umowę o świadczenie usług mogą zawrzeć zarówno podmioty, które wcześniej ze sobą nie współpracowały, jak i takie, które łączył stosunek pracy. W drugim przypadku warunkiem jest inny charakter współpracy niż w trakcie zatrudnienia na etat.
Co powinna zawierać umowa o świadczenie usług?
Przez to, że w kodeksie cywilnym nie znajdziemy przepisów regulujących treść umowy o świadczenie usług, mamy dużą swobodę w kształtowaniu jej postanowień. Zapisy mają odpowiadać potrzebom obu stron i być zgodne z przepisami kodeksu cywilnego na temat umów zlecenia.
Żeby dokument zawierał wszystkie istotne informacje i regulował potencjalnie sporne kwestie, powinniśmy zawrzeć w nim:
-
miejsce i datę zawarcia umowy oraz dane jej stron,
-
przedmiot umowy, czyli opis i termin wykonywanych usług,
-
obowiązki zleceniodawcy i zleceniobiorcy,
-
opis postępowania w przypadku złamania postanowień umowy,
-
wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin zapłaty,
-
warunki i sposób rozwiązania umowy,
-
informację o sądzie właściwym do rozstrzygnięcia ewentualnego sporu,
-
kwestię praw autorskich, jeśli wymagają tego wykonywane usługi.
Przepisy prawa nie nakładają obowiązku sporządzenia pisma, więc można zawrzeć umowę ustnie czy też mailowo. Dużo bezpieczniejszą opcją będzie jednak stworzenie dokumentu (i wprowadzanie ewentualnych zmian) w formie pisemnej. Warto jak najdokładniej opisać przedmiot umowy i wszystkie inne elementy, tak by uniknąć rozbieżności w ich interpretacji.
Podatki i ZUS w umowie o świadczeniu usług
Od umów cywilnoprawnych należy odprowadzić podatek dochodowy – nie inaczej jest w przypadku umowy o świadczenie usług.
Umowa na kwotę mniejszą od 200 zł jest objęta zryczałtowanym podatkiem 17%, natomiast po jej przekroczeniu będzie obowiązywało opodatkowanie na zasadach ogólnych.
Jeśli umowa o świadczenie usług zakłada, że wynagrodzenie będzie zależne od liczby przepracowanych godzin (stawka godzinowa), to stosuje się opodatkowanie według zasad ogólnych, nawet jeśli ostatecznie wynagrodzenie nie przekroczy 200 zł.
W przeciwieństwie do umowy o dzieło umowa o świadczenie usług i umowa zlecenia są objęte ulgą podatkową dla osób do 26 roku życia.
Jeśli chodzi o składki ZUS, to umowa o świadczenie usług, tak jak umowa zlecenia, jest objęta obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast w przypadku tych umów dobrowolne. Obowiązkowymi ubezpieczeniami nie są objęci studenci, którzy nie ukończyli 26 roku życia oraz osoby, które mają inny tytuł do ubezpieczeń.
Umowa o świadczenie usług a umowa o dzieło
Świadczenie usług i dzieło to dwa zupełnie różne przedmioty umów, ale oba kwalifikują się do umów cywilnoprawnych. Charakter współpracy i wykonywanych zadań determinuje, jaki dokument powinniśmy zastosować.
Istotą umowy o dzieło, np. takiej, jaką rozliczysz w Useme, jest określony rezultat, który po wykonaniu można zmierzyć i sprawdzić, czy nie zawiera wad. Ta umowa nie skupia się na procesie, tylko na samym efekcie i to za niego rozliczany jest wykonawca dzieła. Natomiast umowa o świadczenie usług to umowa starannego działania i to za nie rozliczany jest zleceniodawca, a nie za konkretny rezultat swojego działania.
Umowa o dzieło ma charakter jednorazowy, a pożądany rezultat jest ustalany z góry – musi być dokładnie opisany na umowie. Z kolei umowa o świadczenie usług może dotyczyć czynności wykonywanych w sposób jednorazowy, ciągły lub okresowy.
Kolejną różnicą jest to, że od umowy o dzieło nie trzeba odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (z kilkoma wyjątkami, np. gdy podpisujemy ją z własnym pracodawcą), ale zawsze trzeba odprowadzić podatek dochodowy – nie obowiązuje ulga dla młodych do 26 roku życia.
Umowa o świadczenie usług – czy opłaca się freelancerom?
Jak wspomnieliśmy, umowa o świadczenie usług może być zawarta między zarówno pomiędzy dwoma podmiotami gospodarczymi (firmą i freelancerem prowadzącym działalność gospodarczą), jak i między firmą i freelancerem nieprowadzącym własnej działalności.
Pozostaje jednak pytanie, czy taka forma współpracy jest dla wolnych strzelców opłacalna. W znalezieniu odpowiedzi pomoże przeanalizowanie poniższych informacji:
-
Dla studentów do 26 roku życia praca na umowę o świadczenie usług oznacza wyrównanie przychodu netto z przychodem brutto – nie są oni objęci obowiązkowymi składkami ZUS i nie muszą odprowadzać podatku dochodowego.
-
Jak działa to w przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej? Jeśli usługi wykonywane na podstawie omawianej umowy i profil działalności gospodarczej się pokrywają, to wszystkie przychody z umowy o świadczenie usług będzie można zaliczyć jako przychody z działalności. Wtedy z naszym zleceniodawcą rozliczymy się za pomocą faktury VAT, która jest pożądanym sposobem rozliczania u wielu firm korzystających z usług freelancerów.
-
Warto również wspomnieć o możliwości skorzystania z podwyższonych kosztów uzyskania przychodu, gdy nasze usługi obejmują tworzenie utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego. Umowa cywilnoprawna, a więc również umowa o świadczenie usług może być rozliczania z uwzględnieniem wyższych 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów, jeśli zleceniobiorca przekaże majątkowe prawa autorskie do stworzonego utworu zleceniodawcy.
-
Z 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu nie mogą skorzystać jednak freelancerzy świadczący swoje usługi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Kodeks cywilny przewiduje szereg umów cywilnoprawnych, dlatego freelancerzy – zarówno z działalnością, jak i bez niej – mają spory wybór. Liczy się jednak nie tylko opłacalność wybranej umowy, ale także to, czy specyfika współpracy z Twoim klientem pokrywa się z przepisami dotyczącymi konkretnej formy zobowiązania.
