Freelancing nie musi być pracą „na cały etat” i twoim jednym źródłem utrzymania, nie musisz także rezygnować ze stałej pracy, aby realizować się zawodowo jako wolny strzelec. Badania przeprowadzone przez Useme wskazuje, że prawie połowa freelancerów z powodzeniem łączy realizację zleceń ze stałym zatrudnieniem.
Połączenie freelancingu z etatem to ciekawa opcja dla tych przedstawicieli zawodów kreatywnych, którzy szukają nowych wyzwań i szans na rozwój zawodowy, na który nie zawsze mają miejsce wypełniając tylko obowiązki zawodowe. Połączenie to daje szansę również tym pracownikom, których hobby diametralnie odbiega od obowiązków zawodowych. Realizacja zleceń z dziedziny, jaką zajmujesz się dla własnej przyjemności, to okazja nie tylko na dodatkowy dochód, ale również na… większą satysfakcję z rozwijania pasji i zainteresowań.
O czym musisz wiedzieć, zanim zaczniesz szukać zleceń „po godzinach”? Przede wszystkim zwróć uwagę na kwestie prawne, jakie mogą towarzyszyć połączeniu pracy zawodowej z pracą freelancera i zastanów się nad formą rozliczenia.
1. Czy możesz pracować jako freelancer? Umowa NDA
Zanim zaczniesz rozglądać się za zleceniami jako freelancer, upewnij się, czy w ogóle możesz je wykonywać. Niektóre firmy, głównie w branży IT i nowych technologii, zawierają z pracownikami tzw. umowy poufności (non-disclosure agreement, NDA).
Umowa NDA zwykle kojarzy się z przekazywaniem informacji lub przebiegiem procesów w firmie, ale w niektórych przypadkach może dotyczyć również wykorzystania opracowanych rozwiązań w innych projektach.
Drugim przykładem umowy, jaka ogranicza możliwości wykonywania zleceń jako freelancer podczas pracy na etacie, jest umowa o zakazie konkurencji. Ogranicza ona możliwość podjęcia zlecenia przy projektach podobnych do tych, które realizujesz dla pracodawcy.
Zanim więc rozpoczniesz poszukiwanie dodatkowych prac, w których wykorzystasz swoje doświadczenie, upewnij się, że nie złamiesz przy tym swojego kontraktu.
2. Gdzie możesz pracować? Używanie sprzętu biurowego
Czy możesz wykorzystać służbowego laptopa do pisania tekstów, bo jest wygodniejszy niż komputer stacjonarny u ciebie w domu? Albo czy możesz w tym samym celu wykorzystać profesjonalny program graficzny, za który płaci twój szef?
Dokumenty prawne nie dają na te pytania jednoznacznej odpowiedzi. Dotychczasowe orzecznictwo wskazuje, że możliwe jest incydentalne korzystanie ze służbowego sprzętu w celach prywatnych, o ile nie działasz przy tym na szkodę firmy. Wiele zależy zatem od twoich ustaleń z pracodawcą. Jeśli w regulaminie pracy lub w twojej umowie nie pojawia się jasny zapis zabraniający takich praktyk, uczciwie i profesjonalnie jest zapytać, czy szef lub szefowa nie mają nic przeciwko.
3. Co możesz umieścić w portfolio? Autorstwo i prawa autorskie
Pracownicy etatowi mogą pochwalić się dużym doświadczeniem i praktycznym know-how, ale często brakuje im zmysłu marketingowego, który posiadają „pełnoetatowi” freelancerzy. Kilkanaście lat doświadczenia w pracy w danej branży to cenny atut, który warto podkreślać – a tu skutecznym narzędziem jest portfolio.
Zanim zaczniesz budować stronę domową lub uzupełniać portfolio w serwisie dla freelancerów, sprawdź, jakie prace możesz pokazać. Copywriterzy i graficy mogą znaleźć się w sytuacji, w której klient wyraźnie zakazuje rozpowszechniania wykonanego projektu w ramach ogólnodostępnego portfolio.
Innym problemem, jaki możesz napotkać, jest kwestia autorstwa. Nad większymi zadaniami na ogół pracuje zespół złożony ze specjalistów. Nie ma nic bardziej nieprofesjonalnego, niż przypisanie sobie całości wykonanej pracy, podczas gdy w rzeczywistości odpowiadasz tylko za jej wycinek.
Przyjmijmy, że jako copywriter brałeś udział w redesignie strony i odświeżeniu na niej treści. Oprócz ciebie nad projektem pracował także specjalista od UX, grafik i programista. Czy na pewno tylko copywriterowi można w całości przypisać zwiększenie sprzedaży w ramach nowej strony?
Jeśli w portfolio nie możesz wykorzystać prac zrealizowanych w ramach etatu, przygotuj autorski materiał z myślą o swojej „teczce”. Potraktuj to zadanie jako inwestycję w narzędzie, które przyciągnie do ciebie klientów.
4. Gdzie szukać zleceniodawców? Reklama usług wśród klientów firmy
Jeśli chcesz wykonywać zlecenia w tej samej branży, w której pracujesz na etacie, naturalną „bazą” twoich klientów będą… klienci twojej firmy. Uważaj: zgodnie z kodeksem pracy twoim głównym pracowniczym obowiązkiem jest dbałość o dobro zakładu pracy, w tym również niedziałanie na jego szkodę.
Nieuczciwa konkurencja, która w tym wypadku polega na przejmowaniu klientów, może mieć poważne konsekwencje dyscyplinarne.
Jak wykorzystać kontakty biznesowe tak, aby nie działać przy tym na szkodę pracodawcy? Poproś kontrahentów, z którymi masz bezpośredni kontakt, o potwierdzenie twoich kompetencji na LinkedInie lub innym portalu dla profesjonalistów.
Takie rozwiązanie daje ci cenne rekomendacje i przyczynia się do budowy zaufania u przyszłych zleceniodawców. Wzajemne powiązania i networking pozwolą ci zdobywać nowych klientów, ale bez narażania się na nieprzyjemności.
5. Jak się rozliczać? Umowy i faktury z umową o pracę
Twoi nowi klienci nie zawsze będą mogli lub chcieli zatrudnić cię na osobną umowę cywilnoprawną – w środowisku freelancerów popularną formą rozliczenia zleceń jest faktura VAT.
Dzięki Useme możesz wystawić fakturę bez konieczności zakładania do tego własnej firmy. Useme specjalizuje się w rozliczaniu prac, które kwalifikują się jako umowa o dzieło (stworzenie produktu według zamówienia klienta). Jeśli jesteś zatrudniony w oparciu o umowę o pracę lub umowę zlecenia z wynagrodzeniem równym lub wyższym niż minimalna płaca krajowa, to ograniczenie to przestaje dla ciebie istnieć.
W takiej sytuacji możesz wystawić przez Useme fakturę za każdą pracę, jaką wykonasz jako freelancer. Tym samym rozszerza się zakres prac, jakie możesz wykonać w oparciu o umowy cywilnoprawne (umowa o dzieło, umowa zlecenia).
Choć taka sytuacja należy do rzadkości, są wśród pracowników etatowych osoby, które łączą ją z prowadzeniem własnej firmy – np. rękodzielnicy. W takim wypadku nie możesz wykonywać na umowach cywilnoprawnych tych usług, które masz wpisane w PKD firmy.
Bonus: jak przetrwać na dwóch etatach?
Wykonywanie dodatkowych zleceń jako freelancer w praktyce oznacza, że kiedy kończysz realizować obowiązki w ramach jednego etatu, zamiast wolnego zaczyna się dla ciebie… następny etat. Nawet jeśli faktycznie obowiązki freelancera zajmują ci ułamek czasu, który poświęcasz na swoją główną pracę, warto właśnie tak o tym myśleć: jako o profesjonalnym zajęciu, które wykonujesz pod własną marką.
Aby pogodzić ze sobą dodatkowe zajęcia, warto zadbać nie tylko o organizację czasu i rzetelność, ale również o… odpoczynek. Wraz z dodatkowymi zleceniami kurczy się czas na regenerację, której potrzebujesz tym bardziej, im więcej pracujesz.
Czasem warto zrezygnować z pokusy wykonania jeszcze jednego projektu na rzecz relaksu domowym zaciszu, wyjazdu za miasto lub spotkania z przyjaciółmi. Ma to znaczenie szczególnie wtedy, gdy jako freelancer wykonujesz prace podobne do tych etatowych. Nie warto ryzykować przemęczenia i wypalenia, zwłaszcza jeśli wiążesz z freelancingiem nadzieje na uniezależnienie się od etatu.
Praca na etacie i freelancing – podsumowanie
Spodobało ci się pracowanie w domowym zaciszu i oswajasz się z myślą o przejściu w całości na freelancing? Zanim zdecydujesz się zrezygnować z etatu, możesz połączyć obie te możliwości zarabiania.
Zanim podejmiesz pierwsze zlecenia dla kogoś innego niż twój pracodawca, upewnij się, czy zezwala ci na to kontrakt lub podpisana umowa. Uzgodnij też z pracodawcą, czy możesz wykorzystać sprzęt biurowy lub narzędzia elektroniczne do wykonania dodatkowej pracy dla innego zleceniodawcy.
Kolejny krok to zdobywanie nowych klientów. Wystrzegaj się nieuczciwej konkurencji – zamiast niej postaw na networking i profesjonalnie przygotowane portfolio. To ostatnie będzie twoją wizytówką i narzędziem do pozyskiwania nowych klientów, dlatego zadbaj, aby prezentowało twoje własne prace. Jeśli nie możesz przedstawić w nim projektów wykonanych na etacie, przygotuj próbki, które zaprezentują twoje umiejętności.
Warto również zadbać o bezpieczeństwo twojej umowy i sposób rozliczenia. Nie musisz rezygnować z ofert współpracy, które wymagają wystawienia faktury – jako osoba fizyczna możesz wystawić fakturę za pomocą Useme.
Na koniec pamiętaj, że zlecenia realizowane „po godzinach” nie powinny wpływać na jakość twojej pracy. Dbaj o właściwą organizację czasu i wypoczynek, aby uniknąć przemęczenia, szczególnie jeśli jako freelancer chcesz wykonywać prace podobne do tych, które wykonujesz w ramach etatu.
